Thấu cảm ngày càng là một kỹ năng, phẩm chất quan trọng đối với cuộc sống và sức khoẻ tinh thần của mỗi người.
Người thấu cảm là người có sự đồng cảm cao với cảm xúc và cảm nhận của những người xung quanh. Không dừng lại ở việc nhận biết được cảm xúc đối phương đang trải qua là gì, họ có thể nhìn thấu và mở rộng đến việc cảm nhận sâu sắc cảm xúc của người khác.
Cho đến thời điểm hiện tại, phát hiện của những nhà nghiên cứu về khả năng thấu cảm đó là con người có "tế bào thần kinh phản chiếu" (mirror neurons) trong não bộ, với khả năng phản chiếu cảm xúc của những người chúng ta tiếp xúc.
Tuy rằng trong cuộc sống, chúng ta thường xuyên bắt gặp những người nói rằng họ là người thấu cảm, nhưng câu hỏi mà giới khoa học đặt ra là có hay không những người sinh ra với khả năng thấu cảm nổi trội - có thể tiếp nhận cảm xúc của những người xung quanh ở mức độ kết nối sâu sắc.
Làm thế nào để xác định bản thân mình có là một người thấu cảm hay không?
Đồng cảm là khả năng thấu hiểu những cảm xúc của người khác, nhìn mọi thứ từ quan điểm của họ, và "tưởng tượng" mình sẽ cảm thấy như thế nào nếu ở trong vị trí, hoàn cảnh đó. Về cơ bản, đó là đặt chính mình vào vị trí của người khác và cảm nhận, thông cảm cho những gì họ đang phải trải qua và cảm thấy.
Sự thật là có một số người dễ đồng cảm, họ "sở hữu" khả năng đọc cảm xúc, trong khi một số khác khó có thể kết nối với cảm xúc của những người xung quanh. Khả năng thấu cảm cũng được "cho là" nổi trội hơn ở phái nữ, so với nam giới.
Để xác định xem bản thân là người thấu cảm tới đâu, bạn có thể bắt đầu bằng cách tự hỏi bản thân một số câu về mức độ liên đới của bạn với người khác. Cách bạn phản ứng về mặt thể chất lẫn cảm xúc với những sự kiện mang tính cảm xúc mà có sự hiện diện của bạn ở đó.
Nếu nhận thấy mình có xu hướng trả lời "Có" cho hầu hết các câu hỏi, có khả năng bạn là một người sở hữu khả năng thấu cảm tốt. Những câu hỏi đó bao gồm:
- Bạn có thấy bản thân mình đang “gánh lấy” sự căng thẳng của người khác hay không?
- Đã bao giờ bạn được nhận xét là người quá nhạy cảm?
- Bạn có cảm thấy choáng ngợp trong một không gian đông người?
Một số mối quan tâm khác có thể đặt ra đó là cảm xúc, hoặc phản ứng của bạn khi xem một tin tức hay bộ phim đau buồn. Thực chất thì không có tiêu chí chuẩn để đo đạc mức độ thấu cảm của một người. Việc trả lời những câu hỏi này hoàn toàn mang tính chủ quan, và phụ thuộc vào việc bạn nhìn nhận bản thân mình là người như thế nào, bạn có tin vào nhận định bạn là một người thấu cảm hay không.
Ưu và nhược điểm của người thấu cảm
Ưu điểm
- Có thể hỗ trợ tinh thần cho người khác và tạo dựng được những mối quan hệ ý nghĩa.
- Thấu hiểu cảm xúc của người khác là một cơ hội mở rộng thế giới quan của bản thân, cách nhìn nhận của bạn về thế giới xung quanh sẽ bớt đi sự tiêu cực.
- Cải thiện kỹ năng giao tiếp và nhận được sự tin tưởng từ những người xung quanh.
- Có thể hỗ trợ và chăm sóc tốt hơn cho những người quan trọng đối với mình, khi họ đang cảm thấy thất vọng, cô đơn hay sợ hãi.
Nhược điểm
- Có thể sẽ thường xuyên cảm thấy kiệt quệ về mặt cảm xúc, nếu không biết cách cân bằng các yếu tố “đầu vào” bên ngoài mà mình liên tục nhận được
- Khó tìm được thời gian cho chính mình
- Một vài người sẽ không thoải mái và cảm thấy việc bạn thấu hiểu họ là một sự “xâm lấn”
Bảo vệ cảm xúc của bản thân nếu bạn là một người thấu cảm
Nếu bạn thấy những mô tả về một người thấu cảm khá tương đồng với mình, hay bạn thường xuyên tiếp cận với cảm xúc của những người xung quanh, điều quan trọng là cần học cách bảo vệ "cột năng lượng" cảm xúc của chính mình.
Bạn cũng cần cho mình một "không gian" tâm trí riêng tư, tách bản thân ra khỏi thế giới bên ngoài khi mọi thứ đang "quá liều". Vì bạn cũng cần thở, thời gian tự sạc lại và chữa lành, cũng như mở rộng kinh nghiệm và khơi dậy cảm xúc của bản thân.
Tìm thời gian cho chính mình
Có thể bạn cần tìm một khoảng thời gian hòa mình vào thiên nhiên, nơi bạn không bị cảm xúc hoặc căng thẳng của bất kỳ ai khác tấn công. Hoặc tìm đến âm nhạc, một thói quen thiền định để giúp thiết lập lại sự an tĩnh tâm trí.
Người thấu cảm cũng nên tìm hiểu về thời điểm và cách xây dựng "bức tường cá nhân", để không phải lúc nào họ cũng dễ dàng tiếp thu cảm xúc của những người xung quanh.
Điều này sẽ không dễ dàng, vì việc tạo ra ranh giới có thể không đến tự nhiên với những người luôn có động lực giúp đỡ người khác. Nhưng việc thiết lập ranh giới lành mạnh là cần thiết đối với sức khỏe tinh thần và hạnh phúc của bất kỳ ai.
Thiền định là một bộ môn phù hợp giúp bạn thực hành điều này. Bằng cách tập trung tâm trí và học cách ngăn chặn những phiền nhiễu bên ngoài, bạn có thể bắt đầu điều khiển bản thân tốt hơn, nhất là khi mà nguồn cảm xúc mình nhận được từ bên ngoài trở nên "quá tải".
Hãy chọn lọc những người bạn sẽ ngồi xuống và dành thời gian cho họ
Theo thời gian, bạn có thể sẽ học được rằng có một số người mà bạn nên tránh xa. Bởi vì cảm xúc có tính "lây lan", là một người dễ thấu cảm, bạn có thể sẽ "đắm chìm" trong cảm xúc của người khác. Do đó, dành quá nhiều thời gian cho những người có tính cách "độc hại" có thể khiến bạn cảm thấy như đang "đầu độc" chính mình.
Bạn cũng đừng quá sa đà, "ảo tưởng" về việc thay đổi người khác. Có một số người bạn không thể giúp đỡ, và tốt hơn hết là nên "ngắt kết nối" với họ để bảo toàn cảm xúc và năng lượng của mình.
Điều này là hoàn toàn bình thường, không sao cả. Nhận thức được điều ấy và tôn trọng ranh giới của bản thân là một trong những cách tốt nhất để bạn có thể giữ gìn sức khỏe tinh thần của bản thân.
Cuối cùng, tìm kiếm sự giúp đỡ của một chuyên gia hoặc những người thân cận mà bạn tin tưởng không bao giờ là một ý tưởng tồi. Bằng cách đó, bạn có thể học cách sử dụng tốt những khả năng thấu hiểu của mình, khi "băng thông" cảm xúc bạn đủ mạnh để hỗ trợ và chăm sóc những người cần nó nhất.
Nguồn: TH&PL