Được ví như con dao hai lưỡi, sự ảnh hưởng của cộng đồng mạng tới người dùng đang là vấn đề đáng báo động.
Mạng xã hội đang là công cụ không thể thiếu, gần như nắm giữ vai trò quan trọng đối với cuộc sống mỗi người.
Nội dung liên quan
Cộng đồng mạng là "ai" mà có dao hai lưỡi?
Trên thực tế, Internet và các trang mạng xã hội mang tới cho người dùng nhiều tiện ích nhờ tốc độ thông tin nhanh chóng, kịp thời; nội dung phong phú, hình thức sinh động, hấp dẫn. Nếu được sử dụng phù hợp, đúng mục đích, mạng xã hội giúp các cá nhân trao đổi thông tin, giải trí, kinh doanh trực tuyến có hiệu quả.
Tuy nhiên, bên cạnh việc mang lại nhiều tiện ích, các trang mạng xã hội cũng đã gây ra những hệ lụy không tốt, khó lường. Trong đó, điều ảnh hưởng lớn, đáng báo động nhất là cộng đồng mạng.
Nội dung liên quan
Xét thành phần, cộng đồng mạng gồm ba bộ phận chính: Người sáng tạo nội dung, người tiếp nhận nội dung và người đánh giá nội dung. Trong đó, người đánh giá nội dung đóng vai trò quan trọng nhất, đây là bộ phận đưa ra ý kiến về những sản phẩm do người sáng tạo nội dung làm ra. Họ dẫn dắt những người tiếp nhận nội dung đơn thuần (những người dùng chỉ cập nhật thông tin qua Internet, không có hoặc ít tương tác trên mạng xã hội), từ đó tạo ra luồng dư luận theo hai hướng, tích cực hoặc tiêu cực.
Cộng đồng mạng mang đến sự kết nối trong xã hội thông qua những hoạt động cá nhân. Họ góp phần xây dựng tâm lý, hành vi của những người tiếp nhận nội dung, vốn chiếm phần đông trong cộng đồng. Bên cạnh nhiều mặt lợi, cộng đồng mạng cũng tạo ra không ít sự tiêu cực. Bởi thế, các netizen được nhiều người ví như con dao hai lưỡi.
Lưỡi 1
Trong thời đại 4.0, nhất cử nhất động đều cập nhật trên mạng xã hội, cộng đồng mạng mang lại nhiều lợi ích cho người dùng, nhất là đối với các Social Star. Người ta có thể "một bước lên mây", học hỏi kinh nghiệm, kết nối các mối quan hệ, kinh doanh, kiếm tiền... trên mạng nhờ tương tác tốt với netizen.
- Đẩy nhiều người "một bước thành sao"
Ngày nay, không khó để bắt gặp các Social Star "nổi tiếng sau một đêm". Chỉ nhờ một tấm ảnh, đoạn clip hay sự vụ được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội, cá nhân có thể trở thành người nổi tiếng, được đông đảo khán giả quan tâm. Bởi thế, cộng đồng mạng giúp người ta "một bước thành sao" là điều không khó, quan trọng là "ngôi sao" ấy trụ được bao lâu trong thế giới ảo này.
Nếu "được lòng" netizen, những Social Star sẽ được phủ sóng, tên tuổi lan xa, được nhiều người biết đến. Đôi lúc, họ chỉ cần sáng tạo nội dung trên các kênh social và được cộng đồng mạng đón nhận cũng có thể an nhàn sống qua ngày, không phải quá vất vả "kiếm cơm" cật lực.
- Chia sẻ
Việc sẵn sàng chia sẻ ý kiến cũng như mong muốn đóng góp đã tạo nên những nhu cầu mới cho cộng đồng. Không quá khó để tìm thấy những bài đăng, bài chia sẻ hay những bình luận về kinh nghiệm sống, kinh nghiệm học tập và kiến thức khi lướt mạng xã hội.
Nếu biết chọn lọc thông tin, người dùng có thể học hỏi thêm nhiều thứ bổ ích từ những người xa lạ trên mạng. Bởi các nhà sáng tạo nội dung (một thành phần của cộng đồng mạng) đang ngày càng phát triển, việc học hỏi kinh nghiệm từ social cũng được nâng cao. Nói cộng đồng mạng mang lại kiến thức, kinh nghiệm cho nhiều người cũng là điều hợp lý.
- Kết nối
Có vô số mối quan hệ mới được thiết lập thông qua mạng xã hội. Bạn có thể có thêm một người bạn, đối tác, thậm chí là người yêu qua mạng, điều này dần phổ biến hơn trong thế giới ngày nay. Cộng đồng mạng đóng vai trò kết nối rất quan trọng, họ có thể dẫn dắt, giúp mọi người hiểu, thân nhau hơn qua các hội nhóm, fanpage.
Đáng nói hơn, trong nhiều trường hợp, cư dân mạng còn là trung gian để kết nối lại mối quan hệ đổ vỡ thông qua những lời khuyên, lời động viên hữu ích.
Khi bạn đăng dòng trạng thái lên mạng xã hội, cần lời giải đáp, cộng đồng mạng sẽ nhanh chóng vào tương tác, đưa ra lời khuyên, giúp bạn có hướng đi đúng đắn. Đây là một trong những điều tích cực mà cộng đồng mạng đem lại. Tuy nhiên, việc của bạn là phải biết nghe có chọn lọc, bởi không phải lời khuyên, góp ý nào cũng thực sự phù hợp với mình.
- Chữa lành
Đôi lúc cô đơn, trống rỗng, tổn thương... bạn chọn viết một dòng chia sẻ trên trang cá nhân. Khi nhận được những lời hỏi thăm, an ủi dù là vu vơ, bạn cũng cảm thấy vết thương đấy như phần nào được xoa dịu, vuốt ve.
Cộng đồng mạng đôi lúc là những người thân quen, có khi cũng là những người xa lạ. Họ mang lại cho bạn cảm giác được chữa lành khi gặp vấn đề nan giải, khó khăn. Một vài trường hợp, người xa lạ trên social lại giúp bạn tìm được cảm giác sẻ chia, tin tưởng, nghe bạn kể những câu chuyện tưởng chừng chẳng thể nói được với ai.
- Đối tượng hướng tới để kinh doanh, quảng cáo miễn phí
Sự ảnh hưởng của cộng đồng mạng ngày nay rất lớn. Số lượng những nhà khởi nghiệp tăng lên, đi kèm với đó là sự sáng tạo trong mô hình kinh doanh cũng lớn mạnh. Khi cộng đồng sẵn sàng đón nhận những gì nhà sản xuất quảng bá thì việc phát triển thương hiệu sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
Mặt khác, việc trao đổi, mua bán giữa người với người trên mạng xã hội góp phần tạo nên sự tiện lợi nhất định, bởi cả hai bên đều đáp ứng nhu cầu của nhau. Vì vậy, có thể nói cộng đồng mạng góp phần không nhỏ giúp các nhà kinh doanh thành công, chiếm thị phần lớn trong lĩnh vực này.
Lướt một vòng mạng xã hội, không khó để bắt gặp các bài quảng cáo, kinh doanh. Nhiều Social Star tận dụng mạng xã hội để nhận quảng cáo, kiếm tiền. Lượng người theo dõi (cộng đồng mạng) càng cao, giá trị của họ càng lớn, lượt tương tác càng cao, họ càng kiếm được nhiều tiền. Bởi thế, cộng đồng mạng góp phần mang lại thu nhập cho các Social Star và nhà kinh doanh, sản xuất.
- Là cầu nối để giải quyết nhiều sự vụ
Nhờ tính kết nối rộng rãi, chia sẻ dễ dàng, tự do, các thông tin trên mạng xã hội được lan tỏa rất nhanh chóng. Khi có những thông tin về hành vi vi phạm pháp luật được người dân ghi lại, cộng đồng mạng nhanh chóng nắm bắt, chia sẻ. Điều này trở thành căn cứ để cơ quan công an điều tra, xử lý vụ việc một cách nhanh gọn, kịp thời.
Nội dung liên quan
Lưỡi 2
Ta thường dễ bắt gặp cụm "cư dân mạng" trên các diễn đàn. Tuy nhiên, đi kèm với nó thường là các từ mang trạng thái tiêu cực như: Phát sốt, gây choáng, bức xúc, lên án, ném đá, phẫn nộ... Có bao giờ bạn tự hỏi, sao cộng đồng mạng "nhạy cảm" thế, sự vụ gì cũng xuất hiện và bình phẩm?
Việc cộng đồng mạng đem lại nhiều điều tích cực là không thể phủ nhận. Nhưng đi kèm với nó là những hệ lụy khôn lường. Vậy điều tiêu cực mà cộng đồng mạng gây ra là gì mà ai cũng sợ "chơi dao có ngày đứt tay"?
- Bạo lực mạng
Hiện tượng bắt nạt người khác vốn có từ rất lâu. Thế nhưng khi không gian mạng ngày càng mở rộng, nó phát triển mạnh và gây ra nhiều hậu quả khó lường. Một báo cáo gần đây của Microsoft khiến người ta giật mình khi cho biết, hiện nay trong 10 người dùng Internet tại Việt Nam thì có hơn 5 người liên quan đến các hành vi bắt nạt. Việc bạo lực mạng là tình trạng báo động đối với cộng đồng mạng Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung.
Khi cộng đồng mạng nổi cơn thịnh nộ, bất cứ thế lực nào cũng không thể ngăn cản ngoại trừ công lý và đạo đức. Cộng đồng mạng có thể cứu sống mạng người, họ cũng có thể đẩy người khác vào đường cùng một cách dễ dàng. Có vô số vụ việc thương tâm xảy ra khi nạn nhân phải dùng cái chết để kết thúc việc bị người khác "bạo lực qua mạng".
- Quyền riêng tư bị ảnh hưởng
Thiết bị công nghệ hiện đại với đầy đủ chức năng quay phim, chụp hình, ghi âm... đã tạo điều kiện cho việc theo dõi, can thiệp vào cuộc sống của người khác phát triển dù không có sự đồng ý của họ. Trên mạng xã hội, những bài đăng dạng "bắt gặp người A, kẻ B ngoài phố, tóm gọn ngôi sao C hẹn hò cùng bạn trai" luôn thu hút sự quan tâm của cộng đồng.
Những người dùng mạng toxic xem việc soi mói đời tư của người khác là một thú vui. Phạm vi của "Quyền được bảo vệ sự riêng tư" đang ngày càng trở nên khó xác định khi đặt trong bối cảnh với các quyền tự do khác như tiếp cận thông tin. Đặc biệt, nhiều người mang mác "tự do ngôn luận" để can thiệp, đánh giá đời tư của người khác một cách trắng trợn và thiếu đạo đức.
Nội dung liên quan
- "Hùa" theo đám đông
Nếu xuất hiện vấn đề cần tranh luận trên mạng xã hội, sẽ có rất nhiều ý kiến được đưa ra theo nhiều chiều hướng khác nhau. Tuy vậy, dư luận thường có xu hướng chạy theo ý kiến đám đông. Dần dần, việc sử dụng mạng xã hội sẽ xuôi theo hướng thiếu tích cực, đánh giá vấn đề không còn khách quan.
Một số người dùng mạng toxic sẽ dẫn dắt đám đông, làm dư luận đi theo chiều hướng xấu, ảnh hưởng đến nhiều cá nhân, tập thể. Bởi thế, cộng đồng mạng đôi khi khiến người dùng mất quan điểm, chỉ biết hùa theo đám đông bất chấp đúng sai. Nhiều trường hợp đã phải trầm cảm, lặn mất tăm vì "bị đánh hội đồng trên mạng xã hội", nghĩa là bị đám đông kéo vào chửi rửa dù chưa biết thực hư câu chuyện thế nào.
- Gây ảnh hưởng cảm xúc, tâm lý
Đôi khi bạn vô cớ nổi đóa khi lướt đọc phải những thông tin, bình luận không hay. Cộng đồng mạng có thể khiến người ta vui vẻ, hạnh phúc khi tiếp cận được thông tin hữu ích, cũng có khi khiến tâm trạng người ta xuống dốc không phanh.
Người dùng mạng thường có xu hướng bị phụ thuộc nhiều vào các thông tin được tiếp nhận. Bởi thế, việc bị cuốn vào vòng xoáy cảm xúc tiêu cực, ảnh hưởng tâm lý từ cộng đồng mạng là điều dễ gặp.
- Nhiễu loạn thông tin
Rất nhiều người gặp phải tình trạng nhiễu loạn thông tin trên mạng xã hội. Tin giả được xác định có nhiều dạng thức. Loại thứ nhất là những thông tin hoàn toàn không chính xác, được cố tình đăng tải, lan truyền vì động cơ, mục đích xấu của cá nhân nào đó. Loại thứ hai là những thông tin có thể có một phần sự thật nhưng không hoàn toàn chính xác, do người viết không kiểm chứng trước khi đăng tải, chia sẻ hoặc phóng đại, thêu dệt để "nâng tầm" câu chuyện. Một loại khác thường tồn tại trên mạng xã hội là tin giả dưới dạng tin đồn. Thông qua sự lan truyền, chia sẻ các bài viết, thông tin ngày càng bị biến dạng, bóp méo dẫn đến sự sai lệch cho người đọc khi tiếp nhận.
Việc nhận diện tin giả, xác định nguyên nhân xuất hiện và tác hại của nó là điều vô cùng quan trọng. Một số người dùng mạng bỏ qua bước xác nhận thông tin dẫn đến lan truyền tin giả, gây nhiễu loạn, hoang mang cho nhiều người, đặc biệt là những cá nhân trực tiếp xuất hiện trong các câu chuyện được chia sẻ.
Nội dung liên quan
"Chơi dao" làm sao để không bị đứt?
Khắc phục ảnh hưởng tiêu cực từ cộng động mạng là trách nhiệm của mọi người, quan trọng nhất chính là bản thân người sử dụng mạng xã hội. Sẽ là phiến diện nếu chỉ nhìn vào hành vi tiêu cực của thiểu số để đánh giá cộng đồng mạng nói chung. Bởi cư dân mạng phần đông là những người nghiêm túc, tích cực và có trách nhiệm khi hoạt động.
Internet là công cụ có phạm vi rộng lớn, không hạn định, rất nhiều ích lợi nhưng cũng như có vô số cạm bẫy. Rõ ràng, không phải cứ tham gia Internet thì sẽ là cư dân mạng, vấn đề còn phụ thuộc ý thức, thái độ và hành vi của cá nhân ấy khi hoạt động trong một cộng đồng rộng lớn, phức tạp.
Tham gia các hoạt động trên Internet đòi hỏi mỗi cá nhân có trách nhiệm, có bản lĩnh, tìm tòi sáng tạo để trở thành cư dân mạng thực thụ, góp phần xây dựng cộng đồng mạng lành mạnh, có trí tuệ, từ đó góp phần vào sự phát triển chung.
Nguồn: TH&PL