Chúng ta hối hả vì những lý do chính đáng? Hay chúng ta đang tự khiến bản thân kiệt sức?
"Có công mài sắt, có ngày nên kim"
"Thất bại là mẹ thành công"
"Khổ học thành tài"
Mỗi khi bạn kiệt sức, bạn có thường nghe thấy những câu nói này lặp đi lặp lại một cách "vô tâm" như một lời động viên? Chắc hẳn, mỗi người trong chúng ta đều đã từng nghe chúng ít nhất một hoặc hai lần trong đời, từ người thân hoặc từ bạn bè.
Mặc dù đúng là những điều này có thể là động lực cho Gen Y và Gen Z để họ tiếp tục làm việc nhằm hướng tới mục tiêu, nhưng rõ ràng, chúng ta cũng từng nghe đến câu nói "cái gì nhiều quá cũng không tốt".
Và đó chính là vấn đề: Văn hoá hối hả hiện đại đang bị làm cho sai lệch nghiêm trọng.
"Văn hóa hối hả" là gì?
Theo tiêu chuẩn ngày nay, văn hóa hối hả (hustle culture) có thể được định nghĩa là tình trạng làm việc quá sức đến mức trở thành một lối sống. Sẽ không có ngày nào mà bạn không nỗ lực hết mình đến nỗi chẳng có thời gian cho bản thân.
Theo từ điển, rõ ràng, từ "hối hả" đại diện cho hành động tràn đầy năng lượng. Vậy từ khi nào mà một từ mang ý nghĩ tích cực như thế lại trở thành một văn hóa và lối sống có hại?
Trong những năm qua, "làm việc quá sức" đã được hiện đại hóa thành văn hóa hối hả, bởi ngày càng có nhiều cuốn sách self-help được trưng bày trên kệ của các hiệu sách, trên mạng xã hội và thậm chí là qua các doanh nhân nổi tiếng.
Elon Musk, người sáng lập của Tesla, đã từng tweet rằng: "Không ai từng thay đổi thế giới chỉ với 40 giờ làm việc một tuần" và cũng đề cập: "Bạn cần làm việc khoảng 80 giờ một tuần để duy trì và đỉnh điểm là 100 giờ (để thay đổi thế giới)".
Khi Elon Musk đăng tải dòng trạng thái ủng hộ văn hóa hối hả này lên Twitter, ông đã vấp phải nhiều sự phản đối gay gắt. Có một người nói rằng điều thông minh cần làm không phải là làm việc lâu hơn, mà là làm việc hiệu quả - hoàn thành nhiều việc trong thời gian ngắn hơn.
Nhiều người trẻ coi các cuốn sách, các nền tảng mạng xã hội và các doanh nhân như nguồn cảm hứng trong quá trình theo đuổi thành công của chính mình. Ở một xã hội hoạt động hướng đến mục tiêu đầy tham vọng, không có gì ngạc nhiên khi mọi người trở thành nạn nhân của văn hóa hối hả, nơi không tồn tại ranh giới giữa làm việc quá sức và thành công.
Văn hóa hối hả có tác hại như thế nào?
Khi ý tưởng về đạt được thành công trở nên nổi bật trong tư duy của xã hội và ngày càng có nhiều người trở thành nạn nhân của văn hóa hối hả thì có thể, bạn sẽ tự hỏi rằng: "Làm việc quá sức để đạt được mục tiêu thì có gì sai?"
Dưới đây là một số tác dụng phụ có hại ảnh hưởng tới cách mà bạn cố gắng đạt được thành công mà bạn muốn.
1. Làm việc chăm chỉ ≠ Thành công
Có thể đây là lần đầu tiên bạn nghe đến điều này nhưng làm việc chăm chỉ không cần thiết phải ngang bằng với thành công. Có rất nhiều yếu tố tạo nên thành công của một người và nó không chỉ là về cách bạn làm việc chăm chỉ hàng ngày như thế nào.
Hãy tưởng tượng Elon Musk làm việc 40 giờ một tuần, trong khi bạn làm ba công việc bán thời gian riêng biệt với tổng 60 giờ một tuần.
Cho dù bạn đang làm việc chăm chỉ như thế nào trong trường hợp này thì bạn cũng sẽ không bao giờ có thể đạt được thành công vượt trội, do môi trường làm việc của bạn. Sự thật là bạn có thể đang sử dụng tất cả năng lượng của mình mỗi ngày vào những việc sai lầm, sai cách hoặc thậm chí là sai thời điểm.
Và điều này không chỉ có hại cho cơ thể bạn như khiến bạn kiệt sức và căng thẳng, mà nó còn khiến bạn còn tạo ra tư duy không lành mạnh cho chính mình.
Tất nhiên, làm việc chăm chỉ là một yếu tố không thể thiếu để giúp bạn phát triển, nhưng "hối hả", nếu chỉ vì mục đích của hối hả thì bạn sẽ không thể đến được nơi mà bạn muốn.
2. Khuyến khích số lượng > Tư duy chất lượng
Có những người luôn dành thời gian nghỉ ngơi tối thiểu, họ đăng ký các sự kiện khác nhau, tìm kiếm thứ gì đó để làm vào mỗi ngày nhằm duy trì sự năng suất.
Khi nghỉ ngơi một ngày, họ có xu hướng cảm thấy bồn chồn, như thể họ đang lãng phí cuộc sống của mình và rồi, họ lại tiếp tục bật laptop chỉ để làm một việc gì đó - bất cứ thứ gì.
Và vào một thời điểm nào đó, họ tin rằng tất cả những điều này là cần thiết nếu họ muốn theo đuổi và đạt đến ước mơ của mình. Nhưng khi nhìn lại, họ tự hỏi mình, liệu một số việc họ đã làm có thực sự đóng góp vào năng suất chung của họ hay đó chỉ là một cái cớ để khiến họ trông bận rộn mà thôi?
Thực chất, văn hóa hối hả "khuyến khích" bạn tạo ra sự mất cân bằng trong cuộc sống - nơi mà công việc trở thành cuộc sống của bạn và những việc khác bạn đang làm lại bắt đầu thiếu đi mục đích. Văn hóa này còn "khuyến khích" bạn ưu tiên số lượng hơn chất lượng trong công việc của bạn cho đến khi bạn quên mất những gì bạn đang thực sự theo đuổi.
3. Dẫn đến sự mất cân bằng
Văn hóa hối hả sẽ gây hại nặng nề cho cơ thể của bạn, dù về mặt tinh thần hay thể chất. Với áp lực phải tuân theo các quy luật hối hả, chúng ta thường tạo ra hoặc xây dựng những thói quen không lành mạnh để duy trì môi trường làm việc của mình.
Bạn bắt đầu uống cà phê vào lúc nửa đêm để hoàn thành bài tập, tham gia các buổi học về khuya trên Discord để tập trung tốt hơn, mất ngủ hàng ngày, bỏ bữa và bất cứ điều gì khác mà cơ thể bạn yêu cầu bạn phải hoạt động ở mức 100%. Bạn mất hứng thú với những sở thích khiến bạn thoải mái, không có thời gian chăm sóc bản thân và thiếu thời gian để giao tiếp với mọi người.
Đây chính là thực tế của nền văn hóa hối hả được "tôn vinh" quá mức.
Chỉ khi bạn nhìn nó từ góc nhìn chi tiết, bạn mới nhận ra rằng những điều mà chúng ta đang bình thường hóa cũng là lý do khiến chúng ta cảm thấy mệt mỏi và kiệt sức.
Cách để vượt qua những tác hại của văn hóa hối hả
Văn hóa hối hả không nên chỉ tập trung vào khối lượng công việc mà mọi người làm, nơi mà người ta tin rằng giá trị của họ chỉ đến từ việc làm việc không ngừng nghỉ. Tuy nhiên, chúng ta luôn cần có sự cân bằng giữa "làm và chơi", nhưng làm thế nào để bạn tạo ra sự cân bằng đó?
1. Lập kế hoạch và chậm lại
Bước đầu tiên để định hướng lại và vượt qua lối sống không không lành mạnh này là lập kế hoạch chi tiết cho các ngày trong tuần của bạn .
Lên lịch các ngày của bạn một cách hiệu quả, thêm vào những khoảng thời gian nghỉ ngơi cần thiết giữa giờ làm việc và bao gồm cả những ngày nghỉ ngơi trong tuần. Hầu hết mọi người nghĩ rằng hoàn thành xong sớm mọi thứ trong "task list", như làm bài tập, việc cần làm và thậm chí cả bằng cấp, sẽ giúp bản thân có nhiều thời gian hơn.
Nhưng chỉ cần bạn cho bản thân thời gian để chậm lại và lên kế hoạch cẩn thận cho các mục tiêu của mình, bạn sẽ có thể học tập, làm việc năng suất hơn và ngăn được tình trạng kiệt sức .
2. Tập trung vào các mục tiêu cá nhân
Bạn rất dễ bị lạc lối trong những dòng chảy hối hả mà không biết khi nào nên cho bản thân thời gian để theo đuổi mục tiêu cá nhân. Khi bạn tiếp tục làm việc quá sức hoặc hối hả, bạn sẽ không biết khi nào nên quay trở lại với sở thích của mình và có nguy cơ loại bỏ chúng ra khỏi cuộc sống của bạn. Và có bao nhiêu người trong chúng ta đã từ chối cơ hội gặp gỡ những người trong cuộc đời mình, đơn giản chỉ vì chúng ta tự nhận rằng bản thân không còn thời gian?
Bạn cần làm việc theo cách mà vẫn có thể dành thời gian chăm sóc bản thân, không đánh mất đi sở thích và vẫn trò chuyện được với bạn bè và gia đình. Hãy tìm những việc bạn thích làm và những việc không liên quan đến công việc hoặc trường học rồi thỉnh thoảng dành thời gian "tận hưởng" chúng.
Hãy coi chúng như một "cổng sạc" để bạn có thể sống, học tập và làm việc tốt hơn.
3. Hãy ngừng "tôn vinh" nó
Đôi khi, chúng ta cần dừng lại và tự hỏi chính mình, liệu chúng ta có đang "hối hả" vì những điều đúng đắn?
Thông thường, sự hối hả và làm việc chăm chỉ quá sức của chúng ta có thể bị ảnh hưởng bởi những lời khen "ngắn hạn" từ bạn bè, giảng viên hay đồng nghiệp - những người có thể không biết chính xác điều gì đang diễn ra với chúng ta. Đó là lý do tại sao đôi khi chúng ta nên lùi lại một bước, đánh giá và không quá tôn vinh văn hóa hối hả. Hãy nhìn vào sâu bên trong mình và đánh giá lại những gì bạn đang làm.
Tránh làm việc quá nhiều và chỉ tuân thủ theo số giờ làm. Đừng cảm thấy tội lỗi chỉ vì bạn nghỉ khi bạn cần, vì suy cho cùng, chúng ta cũng chỉ là con người mà thôi. Điều quan trọng là bạn phải nhắc nhở bản thân và những người xung quanh bạn, rằng nên ngừng "say mê" văn hóa hối hả đến mức kiệt quệ.
Nội dung liên quan
Chúng ta thường nghĩ rằng việc dừng lại hoặc thậm chí làm chậm lại văn hóa hối hả sẽ khiến cuộc sống của chúng ta bị đảo lộn. Vậy thì, làm thế nào để chúng ta đạt được mục tiêu và thành công mà không cần phải hối hả đây? Suy cho cùng, vấn đề chính là cần tạo ra ranh giới rõ ràng giữa năng suất và sự làm việc quá sức, cân bằng giữa cuộc sống cá nhân và công việc của bạn.
Mặc dù nói dễ hơn làm, đặc biệt là khi sự lựa chọn có thể bị hạn chế trong thế giới việc làm, nhưng bạn cần phải tự mình đặt ra ranh giới cho bản thân dần dần để tránh trở thành nạn nhân của một vòng xoáy làm việc vô tận.
Mặc dù một văn hóa lớn và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ như văn hóa hối hả sẽ khó có thể dừng lại, nhưng những hành động nhỏ mà bạn thực hiện có thể từ từ giúp ích cho bạn, vì cuộc sống còn nhiều điều hơn là sự hối hả.
Nguồn: TH&PL