“Một xã hội tôn vinh cái đẹp đến ám ảnh sẽ trở thành nơi cái kém đẹp bị coi thường.”
Hãng nội y đình đám Victoria’s Secret công bố chấm dứt mô hình Thiên thần (Angels) với vẻ đẹp "siêu thực", thay vào đó là sự kết hợp với 7 nhà hoạt động nữ với nhiều hình mẫu cơ thể khác nhau. Động thái này của Victoria’s Secret là nước đi táo bạo khi định vị thương hiệu của hãng từ lâu đã gắn với sự gợi cảm khuôn mẫu, nhưng đồng thời cũng là viên gạch đầu tiên chống lại chủ nghĩa kỳ thị ngoại hình (lookism).
Tại Mỹ, nếu một người quản lý sa thải một nhân viên vì là người da màu, chúng ta gọi đó là phân biệt chủng tộc và có thể truy tố pháp lý. Nếu anh ta sa thải vì cô ta là phụ nữ, chúng ta gọi đó là phân biệt giới tính và có thể truy tố pháp lý. Nhưng nếu anh ta sa thải nhân viên vì làn da có vết rỗ và ngoại hình cô ấy kém hấp dẫn, hầu như chúng ta sẽ chấp nhận điều đó, và không có bất cứ điều luật nào chống lại.
Chúng ta đang sống trong một xã hội cố chống lại phân biệt đối xử dựa trên những đặc điểm nhất định. Một trong những số đó chính là thành kiến với những người kém hấp dẫn, nhưng điều này hầu như không được chú ý. Tại sao?
Giống như mọi hình thức kỳ thị khác, chủ nghĩa kỳ thị ngoại hình nhìn bắt đầu với thành kiến và khuôn mẫu.Các nghiên cứu cho thấy hầu hết mọi người coi một khuôn mặt “hấp dẫn” có các chi tiết cân đối, sạch sẽ. Việc nhận ra và phân loại những khuôn mặt nguyên mẫu này dễ dàng hơn so với những khuôn mặt kém cân xứng và “ít hấp dẫn”. Từ góc độ xử lý của não, chúng ta cảm thấy dễ nhìn những người hấp dẫn hơn.
Như vậy, những người hấp dẫn bắt đầu với một chút lợi thế về thể chất. Nhưng sau đó, những định kiến không liên quan rộng rãi được đặt kèm với chúng. Hết khảo sát này đến khảo sát khác, những người xinh đẹp được miêu tả là đáng tin cậy, có năng lực, thân thiện, dễ mến và thông minh, trong khi những người xấu xí lại bị gắn với cái mác ngược lại. Đây là một phiên bản của hiệu ứng hào quang (halo effect).
Không phải lúc nào cũng vậy, nhưng thường thì những người hấp dẫn sẽ được đối xử tốt hơn. Nghiên cứu cho thấy họ có nhiều khả năng được tuyển dụng khi phỏng vấn và có nhiều khả năng được thăng chức hơn những cá nhân kém hấp dẫn tương tự. Một nghiên cứu khác cho thấy những tội phạm không hấp dẫn phạm một tội nhẹ vừa phải, số tiền phạt của họ lớn hơn khoảng bốn lần so với những tội phạm có ngoại hình hấp dẫn.
Trong một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Xã hội học Mỹ số hiện tại, Ellis P. Monk Jr., Michael H. Esposito và Hedwig Lee báo cáo rằng khoảng cách thu nhập giữa những người được coi là hấp dẫn và kém hấp dẫn vượt trên cả khoảng cách thu nhập giữa người da trắng và người da đen.
Tại sao chúng ta lại quá thờ ơ về sự phân biệt đối xử này? Có thể mọi người nghĩ rằng chủ nghĩa ngoại hình dựa trên vào bản chất tự nhiên, và họ không thể làm được gì về nó. Nhà kinh tế học Tyler Cowen nhận thấy rằng tầng lớp có học vấn ở vùng ven biển nước Mỹ thường tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về độ gầy thân thể và cách ăn mặc. Có lẽ chúng ta không thích kiểm soát sự kỳ thị mà tự chúng ta là kẻ gây ra?
Có một thực tế là rất khó xóa bỏ các giá trị cốt lõi trong văn hóa, ngay cả khi chúng ta đã biết đó là việc cần làm.
Trong vài thập kỷ qua, phương tiện truyền thông xã hội, chế độ đánh giá và văn hóa người nổi tiếng đã hợp nhất tạo thành một nền văn hóa hiện đại vượt ngoài các giá trị tách biệt. Nó đặt trọng tâm vào sự phô trương đầy cạnh tranh, và tư tưởng cái đẹp hình thể là biểu hiện của vẻ đẹp đạo đức cũng như giá trị tổng thể.
Đặc tính này là nền tảng cho nhiều quảng cáo giày thể thao và phòng tập thể dục, nơi đề cao những anh hùng, với thiên phú thể chất và giá trị đạo đức gộp làm một. Đó là C.E.O với một đội ngũ nhân viên hỗ trợ nóng bỏng. (“Tôi phải là người chiến thắng vì xung quanh tôi là những người xinh đẹp.”) Đó là tạp chí thời trang, với bài viết về công bằng xã hội xen kẽ với những bức ảnh của người đẹp hoàn hảo. (“Chúng tôi tin tưởng vào bình đẳng xã hội, miễn là bạn đẹp.”) Đó cũng là lý do vì sao TikTok thu hút nhiều người đến vậy.
Một xã hội tôn vinh cái đẹp đến ám ảnh sẽ trở thành nơi cái kém đẹp bị coi thường.Giải pháp duy nhất chúng ta có là thay đổi các tiêu chuẩn và đưa chúng vào thực tiễn. Victoria’s Secret đã bước chân vào cuộc chiến chống lại sự kỳ thị ngoại hình, vậy chúng ta đã sẵn sàng chưa?
Nguồn: TH&PL