Ranh giới giữa "tôn vinh văn hóa" và "chiếm đoạt văn hóa" rất mong manh.
Được biết đến như tuyên ngôn cá tính của mỗi người, thời trang đóng vai trò quan trọng trong việc giao lưu văn hóa từ phạm vi khu vực cho đến thế giới. Sự giao thoa văn hóa trong thời trang cũng dần xuất hiện để minh chứng cho khả năng kết nối chỉ bằng những miếng vải, hình in. Tuy nhiên, ranh giới giữa "tôn vinh văn hóa" và "chiếm đoạt văn hóa" rất mong manh.
Nội dung liên quan
Mới đây, thương hiệu xa xỉ Dior vướng vào bê bối "chiếm đoạt văn hóa" với "đất nước tỷ dân" Trung Quốc. Theo đó, chiếc váy midi vừa ra mắt trong bộ sưu tập mùa Thu 2022 của Dior bị tố là "phiên bản copy" của trang phục cưỡi ngựa truyền thống mang tên Mã Diện.
Nội dung liên quan
Động thái im lặng của Dior trước mọi cáo buộc "chiếm đoạt văn hóa" đã khiến người dân xứ Trung phẫn nộ và xuống đường biểu tình. Sự việc hiện đang trở thành đề tài "nóng" của giới mộ điệu thời trang.
Cũng từ đây, những tín đồ thời trang lẫn các thương hiệu thời trang có dịp ngồi lại để "hoài niệm" về những thương vụ "sử dụng văn hóa" thành công và đầy bình yên trước đây.
Khác với Dior, người anh em nước Ý - Gucci, được xem là một trong những fashion-house thường xuyên đưa chất liệu văn hóa các nước vào những sản phẩm của mình. Bắt đầu với bước đi thành công vào năm 2018, Gucci Spring 2018 là show diễn đa văn hóa với tổ hợp các nền văn minh Á - Âu - Phi.
Người xem có thể thấy được từ hình ảnh vòng nguyệt quế của thần thoại Hy Lạp cho đến hình ảnh rồng Châu Á và trang phục thắt nút kiểu Tàu với hoạt tiết lá liễu. Tất cả văn hóa từ phương Đông cho đến phương Tây đều được Gucci sử dụng một cách tinh tế và thành công trong công cuộc tôn vinh bản sắc từng đất nước.
Nội dung liên quan
Đồng thời, Gucci còn có những thương vụ "sử dụng văn hóa" trót lọt với hình tượng chuột Mickey của văn hóa Mỹ hay nhân vật Doraemon của xứ sở phù tang Nhật Bản. Chính nhờ sử dụng chất liệu văn hóa này mà Gucci được đón nhận ở nhiều quốc gia và ít khi nào đóng vai "kẻ chiếm đoạt".
Không cao cấp như Gucci, những thương hiệu thời trang bình dân như Uniqlo cũng thành công hàng loạt các phi vụ liên quan tới văn hóa với dòng áo thun UT. Dù đậm chất Nhật Bản, Uniqlo không chỉ truyền tải những giá trị bản sắc như anime, hình vẽ truyền thống,... mà còn đem đến vô số nền văn hóa từ khắp nơi. Đặc biệt, chiếc áo thun kết hợp giữa Mickey - của Mỹ trong chiếc nón lá và tay cầm hoa sen - quốc hoa của Việt Nam trở thành items bán chạy trên mọi "mặt trận thời trang".
Trở về với Việt Nam, thương vụ "sử dụng văn hóa" đáng chú ý nhất có thể nói đến thương hiệu footwear Converse với loạt sản phẩm lấy cảm hứng từ trang phục Nhật Bình và họa tiết thổ cẩm Ê đê. Thương hiệu đã kết hợp với tài năng trẻ BARO - gương mặt chuyên custom giày sneaker và có kiến thức về văn hóa dân tộc, để mang lại những sản phẩm nặng tính thời trang cũng như tôn vinh bản sắc Việt Nam.
Nhìn chung, các thương vụ "sử dụng văn hóa" thành công trót lọt khỏi tai tiếng chiếm đoạt văn hóa là nhờ vào thái độ của những thương hiệu này. Họ công khai nguồn cảm hứng cũng như bày tỏ thái độ tôn trọng, tôn vinh những chất liệu văn hóa mà họ sử dụng trên sản phẩm. Đồng thời, các thương hiệu bắt tay hợp tác với các nghệ nhân có am hiểu và thuộc về nền văn minh tồn tại nét văn hóa ấy.
Từ đó, nếu Dior có nghiên cứu cũng như tìm hiểu nguồn gốc của phom dáng váy midi và trang phục Mã Diện, sự việc biểu tình của người dân Trung Quốc sẽ không nổ ra. Hiện tại, Dior nên lên tiếng xin lỗi thay vì giữ thái độ im lặng trước khủng hoảng truyền thông lần này.
Nguồn: TH&PL