Phim Việt cần nhiều hơn những "Gạo nếp gạo tẻ" mới có thể tạo ra những ảnh hưởng mạnh mẽ trong việc quảng bá ẩm thực Việt.
Những năm gần đây, phim Việt ngày càng khởi sắc khi có nhiều tác phẩm truyền hình để lại dấu ấn trong lòng khán giả. Đặc biệt ở đề tài gia đình - cuộc sống, phim truyền hình Việt càng có nhiều điểm mạnh để phát huy lợi thế từ văn hóa, câu chuyện của người Việt. Nếu nhìn trên bản đồ phim ảnh Châu Á, có lẽ phim Việt cần nỗ lực rất nhiều mới có thể sánh bước với các tác phẩm của Hàn Quốc hay Trung Quốc.
Song, một điều phải công nhận rằng phim truyền hình Việt hiện đã có một chỗ đứng đặc biệt trong lòng công chúng. Đã không còn thời kỳ của phim "mì ăn liền" cũng dần xóa bỏ đi định kiến về "phim truyền hình mà, thế là được rồi", phim Việt ngày càng chuyển mình mạnh mẽ với những nhà làm phim nghiêm túc. Tuy nhiên, phim Việt thực tế vẫn còn thiếu rất nhiều và một trong đó là câu chuyện văn hóa ẩm thực.
Bánh mì được vua bếp Anthony Bourdain khen ngợi và được nhiều tạp chí quốc tế công nhận là món ăn ngon nhất thế giới. Hay Phở được CNN nhận định là món ăn không thể không nhắc đến khi nói về ẩm thực Việt Nam. Tất cả những điều này chứng minh, ẩm thực Việt đa dạng và chất lượng. Thế nhưng khi "đặt chân" vào phim ảnh, thì ẩm thực Việt bỗng nhiên mờ nhạt.
Câu chuyện ẩm thực trong phim truyền hình Việt
Hơn 11 năm trước, Mùi Ngò Gai là bộ phim truyền hình đầu tiên khai thác chủ đề ẩm thực với món phở. Phim xoay quanh cô bé Vy xuất thân nghèo khó, làm phục vụ ở một quán phở. Và rồi từng ngày tình yêu ẩm thực ngày càng lớn dần, Vy tìm cách đưa thương hiệu phở vượt ra khỏi Việt Nam đến với bạn bè thế giới.
Một số tác phẩm gần đây như Gạo Nếp Gạo Tẻ với câu chuyện khởi nghiệp từ bún đậu mắm tôm của chú Út. Biên kịch Hoàng Anh của bộ phim Gạo Nếp Gạo Tẻ đã từng chia sẻ về ý đồ khi mang ẩm thực Việt vào phim. Chị cho biết khi đọc kịch bản gốc của Hàn Quốc, chị chỉ muốn chạy ngay ra ngoài đi ăn món thịt nướng Hàn Quốc. Nên khi bắt tay vào Việt hóa kịch bản Wang's Family, chị muốn đưa những món ăn truyền thống của Việt Nam vào bộ phim một cách chỉn chu, rõ ràng từng món một và phải thật đẹp mắt.
Và đúng như thế, khi Gạo Nếp Gạo Tẻ lên sóng đã gây ấn tượng với những mâm cúng giỗ chỉn chu, đôi khi là cùng nhau ngồi xổm để muối dưa, rán đậu hay những niêu cơm nghi ngút khói với lớp cháy giòn rụm ăn kèm với kho quẹt. Và điều đó đã góp phần tạo nên "linh hồn" Việt trong một tác phẩm remake.
Hay Cây Táo Nở Hoa thông qua những bữa cơm trong gia đình mà cài cắm nhiều câu chuyện ý nghĩa. Kết thúc và mở đầu đều bằng bữa cơm nhưng mỗi phân cảnh đều có vai trò khác có thể châm ngòi xung đột, nhìn nhận sai lầm hay hạnh phúc khi đoàn tụ.
Thế nhưng, có vẻ số lượng phim ít ỏi này vẫn chưa là gì đối với một nền văn hóa ẩm thực đồ sộ của Việt Nam. Trong khi phim ảnh được xem là một trụ cột của ngành công nghiệp giải trí và đóng vai trò quan trọng lan tỏa thông điệp cuộc sống. Chính vì thế thay vì chờ đợi người ta biết đến mình thì phim Việt cần chủ động lan tỏa hình ảnh ẩm thực Việt không phải chỉ để thế giới biết đến mà còn để người Việt vùng này biết nhiều hơn về ẩm thực văn hóa vùng khác.
Tại sao phim Việt lại thua "kim chi"?
Trong những năm gần đây, nền ẩm thực Hàn Quốc đã len lỏi khắp ngóc ngách của thế giới và dần trở nên quen thuộc với thực khách quốc tế. Chính điều này đã mang đến lợi nhuận hàng tỷ đô và trở thành một nền công nghiệp phát triển vượt bậc của xứ sở kim chi. Ở Việt Nam, ẩm thực Hàn xuất hiện ở khắp mọi nơi từ cửa hàng tiện lợi, hàng quán đến siêu thị. Dường như chúng đã trở thành một điều không thể thiếu, tất cả nhờ vào một nền công nghiệp điện ảnh phát triển của Hàn Quốc.
Những món ăn của Hàn Quốc được đưa lên màn ảnh một cách tự nhiên qua đó giúp khán giả hiểu được con người, cách đối nhân xử thế hay cả tính chất thể trạng của người bản xứ. Nàng Dae Jang Geum là một trong những tác phẩm thể hiện rõ nền văn hóa ẩm thực đáng ngưỡng mộ của Hàn Quốc. Tất cả món ăn trong phim đều cài cắm ý nghĩa câu chuyện về con người, đất nước và tình yêu với ẩm thực nội địa. Tất cả những điều đó phim truyền hình Việt đang rất yếu.
Không cần những tác phẩm thuần về ẩm thực, nhắc đến biểu tượng đặc trưng quen thuộc của Hàn là kim chi bởi lẽ đây là món ăn kèm không thể thiếu dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào. Hàn Quốc khiến khán giả ngưỡng mộ về thông điệp được kể ở những tình tiết cả gia đình cùng nhau làm kim chi thể hiện sự gắn kết, giá trị của tình thân.
Dù ở bất kỳ đâu, tầng lớp nào, độ tuổi nào thì trong bữa ăn của người Hàn kim chi là "thức quà" tuyệt nhiên phải có. Nhớ về phân cảnh đầu tiên trong Hometown Cha-Cha-Cha, bà Gam Ri gói một miếng thịt lợn vào trong lớp kim chi và đưa cho bác sĩ Yoon như một lời chào với cô nàng. Hay trong bộ phim Gia Đình Là Số 1, Shin Se Kyung thường xuyên làm món bánh kim chi cho em mình ăn để cô bé không tủi thân trước bạn bè. Và kim chi được lặp đi lặp lại từ phim này sang phim khác và dần trở thành "đại sứ" ẩm thực Hàn.
Trong một bộ phim thuần về tình yêu đôi lứa như Vườn Sao Băng, ý nghĩa ẩm thực cũng được cài cắm. Khi Gyo Jun Pyo và Geum Jan Di ở hai giai cấp khác nhau cùng ngồi lại ăn bát mì nóng hổi điều này thể hiện cho sự chấp nhận hòa nhập của chàng thiếu gia với cuộc sống ở tầng lớp thấp.
Bên cạnh đó, Reply 1988 cũng là một tác phẩm được cài cắm rất nhiều tình tiết ý nghĩa qua cách họ đưa gửi thực phẩm cho nhau. Phân cảnh 4 đứa trẻ luân phiên giao đồ ăn đến nhà hàng xóm, từ bát kim chi nhỏ của gia đình Duk Sun đến đĩa thịt bò thịnh soạn hơn của cô "da báo". Và đương nhiên tất cả họ đều không quên một gia đình đơn chiếc cuối xóm - Choi Taek. Phân cảnh khiến người xem nhớ và cảm nhận được tình làng nghĩa xóm cùng đặc điểm ăn uống của người Hàn dù ở bất kỳ vị trí nào.
Hay Ryu Dong Ryung, trong ngày sinh nhật anh luôn ao ước được ăn một bát canh rong biển do chính mẹ nấu nhưng đáp lại chỉ là sự bận rộn của bà. Ngoài ra, rượu Soju dù không phải là một món ngon của Hàn nhưng nó phản ánh được cuộc sống công việc của dân bản xứ. Loại rượu không quá nặng là lựa chọn để sau một ngày làm việc giải tỏa căng thẳng, phù hợp với tầng lớp bình dân vì giá thành rẻ.
Phim Việt tham drama mà quên đi đặc trưng văn hóa
Phim Việt ở thời điểm hiện tại vẫn hiếm tác phẩm nào chú trọng lột tả câu chuyện văn hóa ẩm thực mang lại. Thay vào đó phim ngày càng tham drama với những tình tiết không giật gân thì lại thấm đượm tình cảm gia đình mà quên đi cốt lõi bản sắc cần có.
Xu hướng remake từ kịch bản nước ngoài cho thấy nhà làm phim Việt đang ngày càng chú trọng đến chất lượng nội dung mang lại cho khán giả. Song, khi mang về Việt Nam kịch bản lại không thể hiện được câu chuyện ẩm thực của người Việt, có chăng cũng chỉ là những phần thêm bớt sơ sài để phù hợp nhưng không đột phá.
Nhìn về Hương Vị Tình Thân - một bộ phim được đánh giá là nhiều sáng tạo so với bản gốc. Nhưng thực tế cái mới mà phim mang lại chỉ là yếu tố drama, xã hội mà thiếu vắng văn hóa ẩm thực trong khi đây là một tác phẩm về gia đình miền Bắc điển hình. Hay một số bộ phim đình đám của truyền hình những năm qua như Về Nhà Đi Con, Cả Một Đời Ân Oán, Hướng Dương Ngược Nắng thì yếu tố văn hóa ẩm thực vẫn chưa được thể hiện rõ.
Thương Ngày Nắng Về là bộ phim tiếp theo được remake từ tác phẩm Mother Of Mine của Hàn Quốc. Một trong những chi tiết đáng chú ý trong phim là hình ảnh gánh bún riêu của mẹ Nga nuôi dưỡng các con khôn lớn. Khán giả đang mong chờ về bát bún riêu ý nghĩa hơn những cái đơn thuần sẵn có.
Tạm kết
Phim ảnh là cầu nối quan trọng để mang văn hóa của các vùng miền lan tỏa và biết đến nhiều hơn và một trong số chúng là ẩm thực. Chính vì thế, nhà làm phim cần phát triển mạnh mẽ đưa câu chuyện về ẩm thực đến gần và rõ nét hơn với khán giả. Ẩm thực là một hướng đi dễ đi vào lòng người, hay nói cách khác ẩm thực vẫn là một phương pháp "chữa lành" hữu hiệu của truyền hình Việt, khiến cho phim đa màu sắc và nhiều tầng ý nghĩa hơn.
Tất cả những gì được thể hiện trên màn ảnh là đời sống thực và trở thành biểu tượng khi người làm phim chú trọng từ tác phẩm này qua tác phẩm khác. Chưa kể đến tác phẩm thuần ẩm thực hoành tráng, phim truyền hình Việt chỉ cần không bỏ rơi văn hoá ăn uống đặc trưng trước thì mới có thể nghĩ đến xa hơn.
Nguồn: TH&PL