Đủ gánh nặng đè lên vai người phụ nữ trong hoàng gia Nhật, mà cựu công chúa Mako là người gánh chịu những cuộc tấn công nặng nề nhất.
Cựu công chúa Mako, người vừa từ bỏ tước vị hoàng gia và kết hôn với thường dân, là một đại diện cho thế hệ thứ ba phải chịu đựng nỗi đau tâm lý trong một đất nước thường áp đặt phụ nữ với những vai trò khắt khe.
Một trong những nơi khó khăn nhất để trở thành phụ nữ ở Nhật Bản chính là gia đình hoàng gia
Gần ba thập kỷ trước, Thượng Hoàng hậu Michiko đã mất khả năng nói sau khi công khai nói về những điều được cho là khuyết điểm của bà với tư cách là Hoàng hậu của Thượng Hoàng Akihito. Mười năm sau, con dâu của bà, đương kim Hoàng hậu Masako, rút lui khỏi nghĩa vụ công để chống chọi với căn bệnh trầm cảm sau khi truyền thông chỉ trích bà vì không sinh được con trai thừa kế.
Vào đầu tháng này, hoàng gia Nhật tiết lộ rằng cháu gái của Thượng Hoàng hậu Michiko, cựu công chúa Mako, 30 tuổi, đã mắc chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn vì công chúng không ngừng phản đối việc cô lựa chọn kết hôn với hôn phu "thường dân" của mình, Kei Komuro, một Tiến sĩ Luật mới tốt nghiệp.
Bác sĩ tâm thần học của cựu công chúa Mako chia sẻ trong cuộc họp báo rằng: "Cô ấy cảm thấy như thể nhân phẩm của mình đã bị chà đạp… Cô ấy coi bản thân là một người không có giá trị".
Dù là kết hôn với người thuộc chế độ quân chủ hay sinh ra trong chế độ đó thì phụ nữ hoàng gia Nhật Bản không chỉ bị giới báo chí và công chúng mà cả những người trong hoàng gia, những người quản lý cuộc sống hàng ngày của họ đặt vào những tiêu chuẩn tàn nhẫn.
Nội dung liên quan
Với việc Thiên hoàng và gia đình của ông được coi là biểu tượng của Nhật Bản truyền thống thì phụ nữ hoàng gia buộc phải chịu đựng một phiên bản tập trung của tình trạng bất bình đẳng giới rộng hơn trong nước, nơi mà xu hướng bảo thủ trong xã hội vẫn thường đặt phụ nữ vào những vai trò cứng nhắc.
Mặc dù phụ nữ hoàng gia không đủ điều kiện để ngồi lên ngai vàng nhưng những lời chỉ trích mà họ nhận được có thể khó nghe hơn so với những người đàn ông trong gia đình, những người được bảo vệ một phần bởi sự thân cận của họ với người kế vị.
Rika Kayama, giáo sư kiêm bác sĩ tâm thần tại Đại học Rikkyo, Tokyo, nói rằng: "Ngoài làm việc như một người thuộc hoàng gia, bạn phải duy trì phong cách thời trang đẹp và sau khi kết hôn, mục đích của bạn là sinh con".
Bà nói thêm: "Rồi mọi người sẽ hỏi rằng liệu bạn có đang là một người mẹ tốt không? Bạn với mẹ chồng có quan hệ tốt không? Bạn đang hỗ trợ chồng mình như thế nào? Có rất nhiều việc phải làm một cách hoàn hảo. Tôi không nghĩ những người đàn ông trong hoàng gia bị soi kỹ thế này".
Nhật Bản đang dần thay đổi, với hai người phụ nữ ứng cử thủ tướng trong cuộc bầu cử lãnh đạo đảng cầm quyền gần đây. Và một số tập đoàn đang nỗ lực phối hợp để đưa nhiều phụ nữ vào các vị trí có thẩm quyền hơn.
Nhưng trên nhiều phương diện, xã hội Nhật Bản vẫn đối xử với phụ nữ như những công dân hạng hai, những người bị coi ở tầng lớp dưới, thấp kém, không được đối xử tử tế như những người khác. Các cặp vợ chồng đã kết hôn không được phép có họ riêng, một hệ thống mà trên thực tế, hầu hết phụ nữ đều dùng họ của chồng. Phụ nữ vẫn còn ít đại diện trong quản lý, Quốc hội và trong các trường đại học danh giá trong nước.
Trong gia đình hoàng gia, phụ nữ được mong đợi là sẽ giữ vững các giá trị của thời đại trước đó
Những phụ nữ phản đối sự đối xử bất công với họ hoặc ủng hộ quyền bình đẳng thường bị chỉ trích vì đã không tuân theo những gì được xem là tiêu chuẩn. Những lời chỉ trích hướng đến cực công chúa Mako trên mạng xã hội thể hiện cách đối xử với những phụ nữ đã lên tiếng về vấn đề tấn công tình dục hoặc thậm chí là các quy định tại nơi làm việc về việc đi giày cao gót.
Mihoko Suzuki, giám đốc sáng lập của Trung tâm Nhân văn tại Đại học Miami (Center for the Humanities), người đã viết về phụ nữ trong các chế độ quân chủ, nói rằng: "Có ý kiến cho rằng gia đình hoàng gia là một kiểu vượt thời gian và họ không phải là một phần của xã hội hiện đại. Những người theo chủ nghĩa truyền thống muốn 'áp dụng những ý tưởng về vai trò giới lâu đời hơn, thoải mái hơn, ổn định hơn này vào gia đình hoàng gia'".
Sau Thế chiến thứ hai, Hoàng đế bị tước đi thực quyền theo hiến pháp mới do Mỹ áp đặt. Và theo nhiều cách, ba thế hệ phụ nữ hoàng gia phản ánh sự phát triển của Nhật Bản trong nhiều thập kỷ kể từ đó.
Khi đất nước trút bỏ xiềng xích của lịch sử thời chiến, Thượng Hoàng hậu Michiko đã trở thành thường dân đầu tiên trong nhiều thế kỷ kết hôn với hoàng gia. Thay vì giao các con cho người trong hoàng gia nuôi dưỡng, bà đã tự mình chăm sóc chúng. Cùng đồng hành cùng chồng của mình, Thượng Hoàng Akihito, khi ông đi khắp Nhật Bản và quốc tế. Bà đã mang lại cảm giác "con người" cho hoàng gia xa cách trước đây, quỳ xuống để nói chuyện với các nạn nhân của thảm họa và những người khuyết tật.
Nhưng khi bà cải tạo dinh thự của hoàng gia hoặc mặc quá nhiều bộ trang phục khác nhau, báo chí đã lên tiếng chỉ trích gay gắt. Tin đồn lan truyền rằng các lãnh đạo hội đồng hoàng gia và mẹ chồng của bà cho rằng bà không đủ xứng đáng để được kính trọng.
Năm 1963, sau khi mắc bệnh thai trứng chỉ 4 năm sau khi kết hôn, bà đã phải nạo thai và chuyển đến sống trong một biệt thự hơn hai tháng, vì có nhiều lời đồn đoán rằng bà đã bị suy nhược thần kinh. Ba mươi năm sau, bà bị rối loạn căng thẳng nặng và mất đi giọng nói, phải mất đến vài tháng sau bệnh tình của bà mới hồi phục.
Con dâu của bà, đương kim Hoàng hậu Masako, tốt nghiệp Đại học Harvard với sự nghiệp đầy hứa hẹn là một nhà ngoại giao có tiềm năng thăng tiến vào năm 1993, khi bà kết hôn với Thiên Hoàng Naruhito, khi đó là Hoàng thái tử. Nhiều nhà bình luận hy vọng bà có thể giúp hiện đại hóa hoàng gia thịnh vượng và trở thành hình mẫu cho những phụ nữ trẻ làm việc của Nhật Bản.
Thay vào đó, mọi động thái của bà đều được phân tích về những ảnh hưởng tiềm tàng của chúng đối với khả năng sinh con của bà. Sau khi sảy thai, bà sinh ra một cô con gái, công chúa Aiko, khiến những người mong muốn một người con trai kế vị thất vọng. Các lãnh đạo trong hội đồng hoàng gia đã hạn chế việc đi lại của bà nhằm bảo vệ đứa con trong bụng bà, khiến bà phải rút lui khỏi nghĩa vụ công. Bà đã đưa ra một tuyên bố rằng bà đang phải chịu đựng "sự kiệt quệ dồn nén về tinh thần và thể chất".
Nhiều người Nhật cho rằng họ có quyền lên tiếng về việc kết hôn của hoàng gia
Trường hợp gần đây nhất, liên quan đến cựu công chúa Mako, cho thấy rằng các bộ phận công chúng muốn cô đáp ứng kỳ vọng của hoàng gia mặc dù cô bị buộc phải rời khỏi gia đình sau khi kết hôn. Công chúng đã đánh giá một cách khắt khe sự lựa chọn kết hôn với thường dân Komuro của cô, tấn công vào vấn đề tài chính của mẹ anh và gọi anh gọi anh là kẻ đào mỏ, cho rằng anh không thích hợp để làm chồng của một cô con gái hoàng gia. Tuy nhiên, theo luật pháp Nhật Bản, Mako đã chính thức bị mất vị thế hoàng gia sau khi nộp xong giấy tờ kết hôn.
Tám người công chúa khác cũng đã kết hôn với người không thuộc hoàng gia và bị tước bỏ địa vị trong chế độ quân chủ, mặc dù không ai trong số họ phải chịu các cuộc tấn công nặng nề như cựu công chúa Mako.
Kenneth J. Ruoff, một nhà sử học và chuyên gia về hoàng gia Nhật Bản tại Đại học Bang Portland Mỹ, cho biết: "Tôi thấy rất kỳ lạ khi người Nhật tin rằng họ nên có quyền lên tiếng theo bất kỳ hình thức nào về việc cô ấy kết hôn với ai".
Cha của cựu công chúa Mako, Thái tử Akishino, ban đầu cũng từ chối chấp thuận cuộc hôn nhân sau khi cặp đôi tuyên bố đính hôn vào năm 2017, nói rằng ông muốn công chúng chấp nhận cuộc hôn nhân này trước khi ông chúc phúc.
Có lẽ người Nhật cho rằng gia đình hoàng gia đại diện cho họ theo một phương diện nào đó nên họ có quyền bày tỏ ý kiến.
Ngay cả khi cặp đôi đã âm thầm chuẩn bị cho việc đăng ký kết hôn riêng tư mà không có sự phô trương của hoàng gia, các cuộc tấn công từ cộng đồng vẫn chưa dừng lại. Trong những tuần gần đây, những người biểu tình đã tuần hành ở Ginza, một khu mua sắm nổi tiếng, mang theo những tấm biển có nội dung như "Đừng vấy bẩn gia đình hoàng gia với cuộc hôn nhân bị nguyền rủa này", "Hãy hoàn thành trách nhiệm của mình trước khi kết hôn".
Một nhà văn trên tạp chí hàng tuần Gendai Business, đã phản đối sự lựa chọn của cựu công chúa Mako, nói rằng cô ấy sẽ "khiến Nhật Bản phải xấu hổ trên trường quốc tế". Trên Twitter, một số người đã gọi cô là "kẻ trộm thuế", mặc dù cô đã quyết định từ bỏ của hồi môn hoàng gia trị giá khoảng 1.4 triệu USD. Những người khác thì cáo buộc cựu công chúa này rằng đã nói dối về chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn.
Sựu việc của Mako và Komuro có lẽ sẽ không tránh khỏi bị so sánh với hoàng gia Anh
Trước khi kết hôn với Hoàng tử Harry, Meghan Markle đã phải chịu đựng nhiều tháng trời bị tấn công vì gia cảnh của cô. Giống như Meghan và Harry, cựu công chúa Mako và Komuro dự kiến sẽ đến Mỹ định cư.
Cả Harry và Meghan đều đã trò chuyện cởi mở về cái giá phải trả cho sức khỏe tinh thần của họ. Sự thẳng thắn của Hoàng tử Harry về bệnh trầm cảm của anh trước sự ra đi của mẹ anh, bà Diana, người cũng từng bị trầm cảm và rối loạn ăn uống, đã giúp mở ra những cuộc trò chuyện về sức khỏe tâm thần ở Anh.
Phụ nữ hoàng gia Nhật Bản cũng vậy, có thể truyền cảm hứng cho các cuộc thảo luận về sức khỏe tâm thần ở một đất nước mà nó vẫn còn là một chủ đề tế nhị.
Kathryn Tanaka, phó giáo sư văn học và văn hóa Nhật Bản tại Đại học Hyogo, cho biết: "Tôi không nghĩ phụ nữ trong hoàng gia công khai về các vấn đề sức khỏe tâm thần của họ để mở đầu một đối thoại. Nhưng tôi thấy họ thật dũng cảm khi thừa nhận điều đó".
Nguồn: TH&PL