"Vax", viết tắt của "vaccine – vắc xin" – Từ của năm 2021 được từ điển Oxford công bố.
Thế giới 2 năm qua đã hứng chịu nhiều thiệt hại trên nhiều lĩnh vực vì tác động của đại dịch Covid-19. Dù hiện tại đã có vaccine phòng Corronavirus nhưng hậu quả về người và vật chất mà chúng để lại là không thể phủ nhận.
Bên cạnh đó, các từ liên quan đến vaccine đã tăng đột biến về tần suất vào năm 2021 do đại dịch Covid-19, những cụm từ như vaxxed, unvaxxed và anti-vaxxer xuất hiện và được sử dụng rộng rãi hơn bao giờ hết. Vừa qua, từ điển Oxford – từ điển tiếng Anh uy tín nhất đã công bố Từ của năm 2021 – vax, viết tắt của "vaccine-vắc xin" (Theo báo Guardian).
TTO - Oxford Languages là công ty phát hành từ điển tiếng Anh Oxford đã chọn "vax", từ viết tắt của "vaccine - vắc xin", là từ của năm 2021. Ngày 31/10, Oxford Languages công bố tần suất sử dụng từ "vax" hồi tháng 9/2021 tăng gấp 72 lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Các từ vựng liên quan thuộc nhiều quốc gia khác nhau cũng ghi nhận nhiều thay đổi, như tần suất sử dụng từ "vacina" trong tiếng Bồ Đào Nha đã tăng gấp 10 lần so với 10 năm qua. Từ "vaccin" của từ điển Pháp hiện tại gần như chỉ được dùng để nhắc đến việc tiêm chủng Covid-19.
Tháng 12/2020, cụm từ "vaccine distribution" - phân phối vaccine được sử dụng rất nhiều, tính đến tháng 3/2021 các cụm từ "vaccine rollout" - triển khai vaccine hay "vaccine passport" - hộ chiếu vaccine được nhắc đến thường xuyên hơn. Từ "vax" cũng phổ biến trong nhiều ngữ cảnh hơn như "fully vaxxed" - tiêm chủng đầy đủ hay "vax cards" - chứng nhận tiêm chủng.
Từ "đoạt giải" Oxford năm nay – "vax " lần đầu tiên được ghi nhận lần đầu bằng tiếng Anh vào năm 1799, trong khi các "biến thể" của nó là "vaccinate" and "vaccination" đều xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1800. Tất cả những từ này bắt nguồn từ từ "vacca" trong tiếng Latinh, có nghĩa là con bò.
Theo OED, điều này là do công trình tiên phong của bác sĩ và nhà khoa học người Anh Edward Jenner trong việc tiêm phòng bệnh đậu mùa bằng cách nghiên cứu bệnh đậu bò - một bệnh nhiễm trùng nhẹ xảy ra ở bò vào cuối những năm 1790 và đầu những năm 1800.
Biên tập viên cấp cao của OED, Fiona McPherson nói rằng "vax" là một lựa chọn hiển nhiên vì nó đã tạo ra "tác động nổi bật nhất", bà nói: "Nó ít nhất đã quay trở lại từ những năm 1980, nhưng theo kho dữ liệu của chúng tôi, nó hiếm khi được sử dụng chỉ cho đến năm nay".
Định nghĩa "vax" trong từ điển tiếng Anh Oxford:
- vax (n): Thuốc chủng ngừa hoặc tiêm chủng.
- vax (v): Điều trị (cho ai đó) bằng vaccine để tạo ra khả năng miễn dịch chống lại bệnh tật hoặc chỉ hành động tiêm chủng.
- vaxxie (n): Một bức ảnh của chính mình chụp trong hoặc ngay trước hoặc sau khi tiêm chủng, đặc biệt là tiêm chủng chống lại Covid-19, và thường được chia sẻ trên phương tiện truyền thông xã hội hay nói cách khác là chụp ảnh tự sướng tiêm phòng.
- anti - vax (adj): Phản đối tiêm chủng.
- anti - vaxxer (n): Một người phản đối việc tiêm chủng.
- double-vaxxed (adj): Đã được tiêm đầy đủ 2 mũi vaccine.
Vào năm 2020, Oxford Languages đã không công bố Từ của năm, cũng là lần đầu tiên từ trước đến nay. Mặc dù nó có một số ứng cử viên "sáng giá" như từ "coronavirus" hay "lockdown" nhưng Oxford tuyên bố rằng không thể miêu tả một năm 2020 chỉ qua 1 "Từ".
Vaccine đã được nghiên cứu, phát triển và triển khai tiêm chủng kịp thời nhưng nhiều khu vực vẫn có nguy cơ bùng phát dịch trở lại khi chưa đảm bảo được miễn dịch cộng đồng. Bên cạnh đó, nhiều quốc gia cũng đã chủ động lựa chọn "sống chung với Covid", mở cửa và phục hồi kinh tế để nhanh quay trở lại cuộc sống bình thường mới.
Nguồn: TH&PL