Dòng nhạc rap từng là rất vất vả để có cho mình "mảnh đất riêng" nhưng hiện tại, chính thế hệ gen Z tài năng đã đưa thể loại này trở thành thứ không thể thiếu của làng nhạc Việt.
Năm 2020 có thể được xem là năm bước ngoặt của Rap trong suốt chặng đường phát triển tại Việt Nam. Không ai có thể tưởng tượng được rằng, một thể loại âm nhạc kén người nghe như Rap lại có sức lan tỏa mạnh mẽ đến như vậy.
Đúng vậy, nền văn hóa âm nhạc Việt Nam là một tập quán rất khác biệt, chúng ta không phải là người Âu - Mỹ để dễ dàng tiếp nhận và chào đón dòng nhạc Rap như một món ăn thường thức không thể thiếu trong đời sống. Việt Nam càng chưa từng là một mảnh đất tốt để các rapper Việt có thể “xưng hùng xưng bá” như cách mà Kanye West, Drake, Nicki Minaj, Cardi B,... thống trị ở quốc tế như thế kia.
Sự xuất hiện của Rap Việt như bật một nút công tắc làm thay đổi diện mạo của cả “thế giới ngầm” mang tên Rap. Không chỉ làm thay đổi diện mạo, Rap Việt còn khiến khán giả xoay chuyển cả góc nhìn về bộ môn nghệ thuật này: À, hóa ra Rap cũng hay ho và văn minh đến vậy!
Mảnh đất rực lửa mang tên Rap đã “hồi sinh” trở lại sau một thời gian dài rơi vào quên lãng
Mặc dù bài rap tiếng Việt đầu tiên đã xuất hiện ở Mỹ vào năm 1997 mang tên Vietnamese Gang (được thể hiện bởi Thai Viet G và Khanh Nhỏ). Tuy nhiên, dòng nhạc Rap vẫn nằm ngoài biên giới Việt Nam, phải chờ đến giai đoạn 2002 - 2006 mới chính thức lộ diện và trình làng rộng rãi với khán giả. Đây cũng là thời kỳ vàng son mang đậm dấu ấn của những rapper F1 với những bản nhạc sơ khai cả về kỹ thuật lẫn chất lượng thu âm.
Sơ khai là vậy, nhưng những bản nhạc rap đầu tiên đó lại là một luồng gió mới, thôi thúc tính tò mò và dễ dàng cuốn người nghe theo giai điệu trẻ trung của nó. Những “hit track” đầu tiên của rap Việt như Chung Lối, Xa, Cơn Mưa Qua của LK (Lil Knight)... dần dà trở thành những bài nhạc hot nhất trong giới học sinh sinh viên thời kỳ 8x,9x.
Từ những bước đi đầu tiên, đến nay Rap có lịch sử ít nhất là 20 năm ở thị trường nhạc Việt. Nhưng quá nửa thời gian ấy, thể loại âm nhạc này luôn gắn liền với những tranh cãi, giới chuyên môn chê bai, báo chí - truyền hình thờ ơ. Không ít bản rap chịu nhiều búa rìu dư luận vì chứa nội dung bị cho là suồng sã, dung tục, không ngại sử dụng từ bậy và mang tính mạt sát cá nhân. Thậm chí Rap còn từng bị xem là một dòng nhạc “không-có-giá-trị-âm-nhạc”. Với khán giả, Rap chưa từng thuộc về những thứ hoa mỹ hay được xem là một dòng nhạc “dễ nuốt” với bất kỳ ai. Và sự phát triển của Rap luôn là một điều gì đó khá hoang đường tại thị trường âm nhạc Việt.
Ấy vậy mà, 3 năm trở lại đây, Rap dần hồi sinh và trở thành một xu hướng âm nhạc đầy thời thượng. Hai sáng tác nổi bật trong thời gian qua phải kể đến là Một Nhà của Da LAB và Đưa Nhau Đi Trốn của Đen Vâu. Cả hai sản phẩm đều đề cao tinh thần tuổi trẻ với ca từ không thể thanh xuân và thuyết phục hơn. Từ năm 2018 đến nay, Rap tiếp tục lan tỏa với loạt thành phẩm của Đen Vâu như: Mười Năm, Hai Triệu Năm, Bài Này Chill Phết, Lối Nhỏ… Ngoài ra, mới đây, Binz cũng nổi lên với BigCityBoi, còn Rhymastic được ghi nhận với Giàu Sang,...
Tuy nhiên, để được nổi tiếng và thành công một cách rất “trending youtube” như Đen Vâu hay Binz lại là một trường hợp hiếm hoi của nghệ sĩ rap bước ra từ Underground. Quan sát môi trường nhạc Việt mà xem, nơi đây vẫn phủ sóng những bản Pop, Ballad ủy mị về tình yêu. Sự xuất hiện hiếm hoi của những ca khúc rap này chỉ như một nét điểm xuyến vào địa hạt thị trường giải trí. Không quá đặc biệt để có thể chiếm được spotlight hay đánh bật được những bản tình ca buồn vốn được ưa chuộng.
Rap vẫn chỉ là một chất liệu đóng góp âm thầm vào thị trường nhạc Việt và bị bỏ quên trong suốt một thập kỷ. Sự xuất hiện của chương trình Rap Việt như một phép màu khiến cho dòng nhạc này được hồi sinh một lần nữa, mang hội "thế giới ngầm" bước ra "ánh sáng", giúp các tài năng trẻ đứng trên sân khấu thể hiện cái tôi. Rap Việt khiến người ta định nghĩa đúng hơn về dòng nhạc này: nó là những gì trẻ trung, hiện đại, văn minh chứ không phải kiểu gai góc ngông cuồng,… nó như kiểu một văn hoá đại chúng mới, chứ không còn là văn hoá thuộc về một bộ phận nhỏ nữa.
Nhạc rap đang trỗi dậy mạnh mẽ từ “mạch ngầm” (Underground) trở thành “mạch chính” (Mainstream)
Lần đầu tiên, trên sóng truyền hình xuất hiện một chương trình về Rap có sức phủ sóng mạnh mẽ như Rap Việt. Chỉ sau 2 tháng kể từ khi Rap Việt phát sóng, nhạc Rap đã phủ sóng trên mọi phương diện truyền thông, mang về những thành tích đáng nể như Top 1 Trending YouTube Việt Nam, các ca khúc dẫn đầu bảng xếp hạng và được giới trẻ thuộc nằm lòng.
Các tiết mục thi đấu của thí sinh bắt đầu được lan truyền trên mạng xã hội với tốc độ chóng mặt, nhận được “cảm tình” của đông đảo khán giả mọi lứa tuổi. Nhiều bản rap được đón nhận vì mang chủ đề gần gũi, xuất phát từ tình yêu gia đình, mang theo chất liệu Việt, trong đó có thể kể đến các bản rap được khán giả yêu thích như: Hổng Dám Đâu của Yuno Bigboi, Bắc Kim Thang của Ricky Star, Chạy của G.Ducky và Tez, Sơn Tinh - Thuỷ Tinh của Ricky Star và R.Tee,... Hơn cả sự thành công là sau mỗi tập phát sóng các bản hit lại lần lượt ra đời, tấn công mạnh mẽ vào các bảng xếp hạng âm nhạc Việt như Nhà Bao Việc (R.Tee), Tiền Nhiều Để Làm Gì (G.Ducky), Mặc Sự Đời (Tlinh),... tạo nên những trận tranh đua thú vị, giúp khẳng định vị thế của Rap trên thị trường.
Sự đón nhận này đang và sẽ dần thu hẹp ranh giới giữa underground và mainstream? Tại sao không?
Thế hệ rapper ngày trước đối mặt với những khó khăn suốt một thời gian dài, khi rap Việt chịu nhiều định kiến. Chưa kể, quan niệm về sự khác biệt giữa underground và mainstream cũng căng thẳng, khiến chặng đường của các rapper chẳng dễ dàng. Họ chẳng mấy khi có tên trong các giải thưởng âm nhạc, hay có sản phẩm lọt vào những bảng xếp hạng uy tín. Trước khi trở thành huyền thoại của rap Việt, Lil Knight (LK) từng phải đối mặt với nhiều chỉ trích khi dám bước khỏi vùng underground để “ngoi lên” giới mainstream, bắt đầu ký hợp tác với công ty giải trí và “bắt tay” cùng các ca sĩ đình đám như Đăng Khôi, Mỹ Linh... Karik cũng từng tâm sự anh đã có một khoảng thời gian đen tối khi bị ruồng rẫy và bị gọi là "kẻ phản bội" khi bắt đầu chuyển hướng từ Karik của Khu Tao Sống sang Karik đi hát những bài nhạc tình yêu. Chung quy, chặng đường của các rapper luôn xoay quanh những kỳ thị, đánh giá, tranh cãi và chỉ ở mãi trong “thế giới ngầm”.
Sự xuất hiện của Rap Việt như một “cái nôi” cứu cánh giúp cho nghệ sĩ trẻ của giới underground được biết đến nhiều hơn. Nếu như trước đây, đối tượng khách mời của các sân khấu biểu diễn đại chúng hầu hết là các ca sĩ mainstream, có tên tuổi thì giờ đây những thí sinh nổi trội của Rap Việt như cặp đôi MCK - Tlinh, G.Ducky, Tage, 16Typh, Yuno Bigboi,... đã trở thành những cái tên khá đắt giá với giới trẻ, được truyền thông săn đón và liên tục được mời đi show hay trở thành gương mặt sáng giá của các nhãn hàng.
Ở một khía cạnh khác về hình ảnh, người ta luôn mặc định rằng mainstream là biểu trưng của sự sạch sẽ, đẹp đẽ, xa hoa và giàu có còn underground sẽ có phần lập dị, khó gần, xa rời truyền thông và khán giả. Nhưng giờ thì sao? Rapper vẫn đủ sức tỏa hào quang khiến cho nhiều người phải ngước nhìn. Rapper đâu có nghĩa phải ăn mặc hầm hố và xăm trổ đầy mình, mặc vest như Lor, G.Ducky, Lăng LD,... vẫn có thể trở thành một rapper không hề “mất chất”.
Có thể khẳng định, khi các bản Rap bớt gai góc, đại chúng hơn và rapper được biết đến nhiều hơn cũng là lúc khoảng cách phân biệt giữa các nghệ sĩ rap underground và mainstream tại Việt Nam đã kéo lại gần nhau. Cùng sự phát triển này, các rapper cũng có một vị thế khác hẳn trong làng nhạc.
Rap trở thành tiếng nói của thế hệ GenZ
Khi xem Rap Việt ở hiện tại, người nghe cảm thấy được sự đồng cảm về ca từ, khiến câu Rap dễ trở thành status trên mạng xã hội. Những bản Rap Love, Rap Life, Rap Chill len lỏi vào những cửa hàng, quán cà phê càng đưa dòng nhạc này phổ biến rộng rãi hơn. Không chỉ vậy, người nghe còn được truyền cảm hứng từ cuộc sống thật của chính các nghệ sĩ Rap. Họ bắt đầu sự nghiệp từ con số không, nỗ lực hết mình để đạt được ước mơ. Ngoài âm nhạc, những câu chuyện ngoài lề về Đen Vâu, Suboi, Binz hay Karik luôn khiến mọi người có cái nhìn tích cực hơn về Rap.
Sự thay đổi thị hiếu từ người nghe và cập nhật từ các rapper thế hệ mới càng củng cố vị trí của dòng nhạc này nhiều hơn tại Việt Nam. Như quy luật “sóng sau xô sóng trước”, nhiều rapper trẻ đang tiếp nối những thành công đó và mang đến nhiều sáng tạo, phá cách cho dòng nhạc này.
Nhìn về mặt bằng thí sinh của Rap Việt, hầu hết họ đều là thế hệ Z với cái tôi khẳng định bản thân rất cao. Họ bước lên sàn đấu với những lời tâm sự từ đáy nội tâm, kể về hành trình cố gắng của bản thân, thể hiện góc nhìn mới lạ về cuộc sống của những chàng trai, cô gái tuổi 9x, 10x và cả tham vọng đem Rap Việt bước ra ánh sáng, ra khỏi ranh giới Việt Nam.
Ưu điểm lớn của Rap là sự linh hoạt trong câu từ, biến động qua từng flow. Do đó, người viết Rap có thể dễ dàng truyền tải nhiều thông điệp và góc nhìn của mình một cách đầy đủ và chân thực nhất. Không hề bị bó buộc theo một khuôn mẫu hay nguyên tắc nào, Rap chọn cho mình một lối đi riêng, tự do và phóng khoáng. Nhờ vậy mà các rapper được thỏa sức sáng tạo, chơi đùa với từng câu chữ. Hơn nữa, mỗi rapper, mỗi bạn trẻ lại cho mình một góc nhìn rất riêng càng khiến cho thế giới Rap dần trở nên đa dạng, phong phú và dễ thâm nhập vào đời sống.
Chính điều này đã làm nên sự tương đồng với lối sống lạc quan, phơi phới của gen Z – thế hệ không còn ngần ngại với sự đổi mới, sáng tạo, sẵn sàng tạo ra “chất” của riêng mình để trở nên khác biệt với số đông.
Đã đến lúc thị trường âm nhạc Việt được phép vơi bớt đi những bản Ballad buồn sầu về tình yêu, được phép thay đổi đi những thói quen nghe nhạc đã thấm sâu trong đời sống đại chúng bấy lâu nay. Rap đang chiếm lĩnh và thực sự sẽ trở thành một “gia vị” quan trọng không thể thiếu trong địa hạt giải trí. Chúng ta hoàn toàn có thể đặt niềm tin vào dòng nhạc Rap - rapper trẻ - thế hệ khán giả trẻ của Việt Nam sẽ “làm nên chuyện” trong thời gian tới.
Nguồn: TH&PL