Các nhà khoa học cho biết, biến thể Omicron mang những đột biến đáng lo ngại có thể né tránh các kháng thể.
Vào hôm qua (26/11), các chuyên gia khoa học tại Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cảnh báo rằng một biến thể virus Corona mới được phát hiện ở miền nam châu Phi là một "biến thể đáng lo ngại".
Cảnh báo chỉ định này, được công bố sau cuộc họp khẩn cấp của tổ chức, dành cho các biến thể nguy hiểm có thể lây lan nhanh chóng, gây bệnh nặng hoặc làm giảm hiệu quả của vaccine hay phương pháp điều trị. Biến thể virus Corona cuối cùng bị cảnh báo là Delta, loại biến chủng xuất hiện vào mùa hè năm nay, hiện là nguyên nhân gây bệnh ở hầu hết các ca mắc Covid ở Hoa Kỳ.
WHO cho biết rằng phiên bản virus mới này được đặt tên là Omicron, mang một số đột biến gen có thể cho phép nó lây lan nhanh chóng, thậm chí có thể lây nhiễm ở cả những người đã được tiêm chủng.
Các nhà khoa học độc lập đồng ý Omicron cần được chú ý khẩn cấp, nhưng cũng chỉ ra rằng sẽ cần nhiều nghiên cứu hơn để có thể xác định mức độ của mối đe dọa. Mặc dù một số biến thể đáng quan tâm như Delta, đã khiến chúng ta phải chú ý nhưng những biến thể khác lại có tác động hạn chế.
William Hanage, nhà dịch tễ học tại Trường Harvard T.H. Chan School of Public Health cho biết: "Các nhà dịch tễ học đang cố gắng khuyên mọi người nên 'Bình tĩnh'. Điều này có thể tồi tệ. Mọi chuyện có thể chuyển biến xấu đi. Nhưng chúng ta chưa biết đủ nhiều để hành động hơn thế".
Ông Hanage và các nhà nghiên cứu khác nói rằng vaccine dường như có thể bảo vệ chúng ta khỏi Omicron, nhưng cũng cần có các nghiên cứu sâu hơn để xác định xem mức độ hiệu quả của các mũi tiêm có thể giảm đi như thế nào.
Khi virus Corona nhân bản bên trong con người, các đột biến mới sẽ liên tục được tiến hóa. Hầu hết các đột biến đó không giúp virus có thêm lợi thế mới. Khi các đột biến đáng lo ngại xuất hiện, WHO sử dụng các chữ cái Hy Lạp để đặt tên cho các biến thể. "Biến thể đáng quan ngại" đầu tiên là Alpha, xuất hiện ở Anh vào cuối năm 2020, ngay sau đó là Beta ở Nam Phi.
Omicron được phát hiện lần đầu tiên ở Botswana, nơi các nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm tham khảo HIV Botswana Harvard ở Gaborone đã phỏng chuỗi bộ gen của virus Corona từ các mẫu xét nghiệm dương tính. Họ đã tìm thấy một số mẫu có cùng khoảng 50 đột biến chưa từng được phát hiện với sự kết hợp như vậy trước đây. Theo một cơ sở dữ liệu quốc tế về các biến thể, cho đến nay, đã có sáu người có kết quả xét nghiệm dương tính với Omicron ở Botswana.
Cùng thời gian đó, các nhà nghiên cứu ở Nam Phi tình cờ phát hiện ra Omicron trong một chùm ca bệnh ở tỉnh Gauteng. Tính đến hôm qua, họ đã liệt kê 58 mẫu Omicron trên cơ sở dữ liệu biến thể. Tuy nhiên, trong một cuộc họp báo hôm thứ Năm vừa qua (25/11), Tulio de Oliveira, Giám đốc Trung tâm Đổi mới và Ứng phó Dịch tễ (CERI) ở Nam Phi, nói rằng: "'Gần hai hoặc ba trăm' trình tự gen của các ca nhiễm mắc biến thể Omicron sẽ được công bố trong vài ngày tới".
WHO kêu gọi tăng cường giám sát các biến thể và các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm để hiểu rõ hơn về đặc tính sinh học của nó.
Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy hơn 30 đột biến trên một protein, được gọi là protein đột biến, trên bề mặt của virus Corona. Protein đột biến là mục tiêu chính của các kháng thể mà hệ thống miễn dịch tạo ra để chống lại việc nhiễm virus Covid-19. Vì vậy, việc tồn tại nhiều đột biến làm dấy lên lo ngại rằng Omicron có thể né tránh các kháng thể được tạo ra từ lần nhiễm bệnh trước hoặc từ vaccine đã tiêm.
Giám đốc de Oliveira cảnh báo rằng Nam Phi, nơi chưa đến 1/4 dân số đã được tiêm chủng đầy đủ, có thể ghi nhận số ca nhập viện tăng vọt, trừ khi quốc gia này ngăn chặn Omicron sinh sôi nảy nở hơn nữa trong các sự kiện có khả năng siêu lây nhiễm.
Thay vì bị loại bỏ trong vài ngày, virus có thể đã tồn tại trong người đó hàng tháng, dành thời gian để "tôi luyện", đạt được khả năng trốn tránh các kháng thể. Theodora Hatziioannou, nhà virus học tại Đại học Rockefeller ở New York, nói rằng: "Loại virus này đã gặp rất nhiều kháng thể".
Bà Hatziioannou cũng cho biết, vaccine được kỳ vọng sẽ cung cấp một số biện pháp bảo vệ chống lại Omicron vì chúng không chỉ kích thích các kháng thể mà còn kích thích cả các tế bào miễn dịch tấn công các tế bào bị nhiễm bệnh. Các đột biến đối với protein đột biến không làm giảm phản ứng đó của tế bào miễn dịch.
Và các mũi tiêm tăng cường có thể mở rộng phạm vi kháng thể mà cơ thể người có thể sản xuất, cho phép chúng "chiến đấu" chống lại các biến thể mới như Omicron.
Hiện tại, chưa có bằng chứng nào cho thấy Omicron gây ra bệnh nặng hơn các biến thể trước. Và cũng chưa rõ Omicron có thể lây lan từ người sang người nhanh như thế nào.
Một số biến thể trước đó, chẳng hạn như Beta và Mu, đã tiến hóa với khả năng né tránh các biện pháp miễn dịch mạnh mẽ. Nhưng chúng cũng chưa bao giờ trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với thế giới vì chúng có khả năng lây truyền thấp.
Một số đột biến trong Omicron cho thấy rằng biến thể này thực sự có thể lan truyền tốt. Ba đột biến làm thay đổi một vùng của protein đột biến được gọi là "vị trí phân cắt furin", vị trí được biết đến là có thể giúp protein đột biến gắn vào tế bào hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, nhà dịch tễ học Hanage cho biết ông vẫn chưa bị thuyết phục bởi dữ liệu từ Nam Phi rằng Omicron đang lây nhiễm tràn lan trên khắp đất nước này: "Tôi nghĩ còn quá sớm để khẳng định chắc chắn".
Ông cảm thấy khó có thể thấy được một biến thể có thể "quét nhanh" đến như vậy trên khắp Nam Phi, ngay cả khi tỷ lệ lây nhiễm mới hàng ngày nói chung ở quốc gia này vẫn rất thấp.
Có thể sự lây lan rõ ràng của Omicron thực chất chỉ là một sự trùng hợp, như đã thấy với một số biến thể trước đó. Nếu một biến thể mới tình cờ bị "lẫn" trong một loạt các ca nhiễm mới, nó sẽ có vẻ rất dễ lây lan trong khi thực tế lại không phải vậy.
Mặc dù vậy, ông Hanage coi việc hạn chế trong di chuyển là một biện pháp thận trọng có thể giúp các chính phủ có thời gian lên kế hoạch đối phó với Omicron nếu nó thực sự tồi tệ như mọi người dự đoán.
Ông Hanage nói rằng ngay cả khi Omicron được chứng minh là có khả năng lây truyền cao hơn các biến thể khác, vaccine rất vẫn có thể là vũ khí quan trọng để chống lại nó, bằng cách làm chậm sự lây lan của nó và khiến những người mắc Covid-19 xuất hiện triệu chứng nhẹ hơn chứ không cần phải nhập viện.
Omicron "chắc chắn đủ để chúng ta cần phải xem xét một cách nghiêm túc, nhưng nó không phải là điều có thể khiến chúng ta tận thế. Nó không phải là một loại virus ma thuật. Virus ma thuật không tồn tại", William Hanage nói.
Nguồn: TH&PL