Các chuyên gia khoa học tại WHO đã cảnh báo rằng biến thể mới được phát hiện ở miền nam Châu Phi là một “biến thể đáng lo ngại”.
Chỉ định được công bố sau cuộc họp khẩn cấp của cơ quan y tế, dành cho các biến thể nguy hiểm có thể lây lan nhanh, gây bệnh nặng hoặc làm giảm hiệu quả của vaccine và các phương pháp điều trị. Biến thể cuối cùng nhận được nhãn này là Delta, đã phát hiện vào mùa hè này và hiện chiếm gần như tất cả các trường hợp Covid-19 ở Hoa Kỳ cùng nhiều nơi khác trên thế giới.
Góc nhìn của chuyên gia về bước đi của Omicron
WHO cho biết Omicron, mang một số đột biến gen có thể cho phép nó lây lan nhanh chóng, thậm chí có thể xảy ra trong số những người đã được tiêm chủng. Các nhà khoa học đồng ý rằng Omicron cần được chú ý khẩn cấp nhưng cũng chỉ ra rằng sẽ cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định mức độ đe dọa.
Tiến sĩ William Hanage, một nhà nghiên cứu sức khỏe cộng đồng tại Trường Y tế Công cộng Harvard cho biết rằng vaccine rất có thể sẽ bảo vệ khỏi Omicron, nhưng cần có các nghiên cứu sâu hơn để xác định mức độ hiệu quả của các mũi tiêm có thể giảm đi. Khi coronavirus nhân lên bên trong người, các đột biến mới liên tục phát sinh, hầu hết cung cấp virus không có lợi thế mới.
Khi các đột biến đáng lo ngại xuất hiện, WHO sử dụng các chữ cái Hy Lạp để đặt tên cho các biến thể. "Biến thể đáng quan tâm" đầu tiên là Alpha, xuất hiện ở Anh vào cuối năm ngoái, ngay sau đó là Beta. Omicron lần đầu tiên được đưa ra ánh sáng ở Botswana, nơi các nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm tham khảo HIV Botswana Harvard ở Gaborone đã giải trình tự gen của coronavirus từ các mẫu thử nghiệm dương tính.
Họ đã tìm thấy một số mẫu chia sẻ khoảng 50 đột biến không được tìm thấy trong sự kết hợp như vậy trước đây. Theo một cơ sở dữ liệu quốc tế về các biến thể cho đến nay, đã có 6 người có kết quả xét nghiệm dương tính với Omicron ở Botswana. Cùng thời gian đó, các nhà nghiên cứu ở Nam Phi tình cờ phát hiện ra Omicron trong một cụm trường hợp ở tỉnh Gauteng, tính đến thứ Sáu thì họ đã liệt kê 58 mẫu Omicron trên cơ sở dữ liệu biến thể.
Tiến sĩ De Oliveira và các đồng nghiệp đã yêu cầu WHO tổ chức một cuộc họp khẩn cấp về biến thể này vì hai lý do: đột biến ở Omicron và những gì dường như đang lây lan đáng báo động ở Nam Phi. Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy hơn 30 đột biến trên một protein, được gọi là đột biến trên bề mặt của coronavirus. Protein đột biến là mục tiêu chính của các kháng thể mà hệ thống miễn dịch tạo ra để chống lại nhiễm trùng Covid-19.
Vì vậy, nhiều đột biến làm dấy lên lo ngại rằng sự gia tăng nhanh chóng của Omicron có thể tránh được các kháng thể được tạo ra bởi một lần nhiễm trùng trước đó hoặc một loại vaccine. Tiến sĩ De Oliveira và các đồng nghiệp của ông đã xác định một cách nhanh chóng để đánh giá tốc độ lây lan của Omicron ở Nam Phi. Mặc dù việc giải trình tự toàn bộ bộ gen của virus diễn ra chậm, các nhà khoa học đã tìm ra cách xác định Omicron bằng xét nghiệm ngoáy mũi tiêu chuẩn.
Vaccine vẫn là vũ khí quan trọng chống lại biến thể virus
Omicron có lợi thế cạnh tranh hơn so với Delta, các quốc gia ở châu Âu cũng như Hoa Kỳ và Canada đã nằm trong số những quốc gia cấm các chuyến bay đến từ Nam Phi và một số nước Châu Phi khác. Nhưng Omicron đã được phát hiện ở Hồng Kông, Bỉ và cũng có thể ở các nước khác bên ngoài Châu Phi.
Tiến sĩ Theodora Hatziioannou, chuyên gia về virus tại Đại học Rockefeller ở New York, nói rằng các đột biến đặc biệt của Omicron làm tăng khả năng nó phát triển lần đầu tiên bên trong cơ thể của người có hệ miễn dịch quá yếu để có thể chống lại. Thay vì bị loại bỏ trong vài ngày, virus có thể đã tồn tại trong người đó hàng tháng, dành thời gian để đạt được khả năng trốn tránh các kháng thể.
Bà và các đồng nghiệp đã có thể tạo ra các protein đột biến trong phòng thí nghiệm của họ để tạo ra các virus có khả năng chống lại kháng thể Covid-19 cao. Bà ấy nói rằng Omicron có nhiều đột biến ở các vùng tương tự của protein đột biến được xác định trong nghiên cứu của riêng họ, "Sự chồng chéo khá ấn tượng", bà nói. Sự trùng lặp đó dẫn đến lo ngại Omicron sẽ né tránh kháng thể mà mọi người đã nhận được từ vaccine hoặc từ nhiễm trùng Covid-19.
Tiến sĩ Hatziioannou cho biết, vaccine được kỳ vọng sẽ cung cấp một số biện pháp bảo vệ chống lại Omicron vì chúng kích thích không chỉ các kháng thể mà còn các tế bào miễn dịch có thể tấn công các tế bào bị nhiễm bệnh. Các đột biến đối với protein đột biến không làm giảm phản ứng của tế bào miễn dịch và các mũi tiêm tăng cường có thể mở rộng phạm vi kháng thể tạo ra, cho phép họ chiến đấu chống lại các biến thể mới như Omicron.
Hiện tại, không có bằng chứng nào cho thấy Omicron gây ra bệnh nặng hơn các biến thể trước đó và cũng chưa rõ Omicron có thể lây lan từ người sang người nhanh chóng như thế nào. Một số biến thể trước đó, chẳng hạn như Beta và Mu, đã phát triển một khả năng mạnh mẽ để né tránh các biện pháp phòng thủ miễn dịch nhưng chúng chưa trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với thế giới.
Một số đột biến trong Omicron cho thấy rằng nó thực sự có thể lây truyền mạnh hơn nhưng Tiến sĩ Hanage cho biết ông vẫn chưa bị thuyết phục bởi dữ liệu ở Nam Phi cho rằng Omicron đang hoạt động tràn lan khắp đất nước. Ông nói: "Tôi nghĩ còn quá sớm để kết luận chính thức". Tiến sĩ cho rằng vaccine rất có thể vẫn là vũ khí quan trọng chống lại, bằng cách làm chậm sự lây lan và khiến những người mắc bệnh chỉ bị nhẹ thay vì cần phải đến bệnh viện.
Nguồn: TH&PL