Gần đây xuất hiện một hiện tượng trớ trêu rằng những người sử dụng điện thoại thông minh đang dần trở nên kém thông minh.
Dạo gần đây bạn rất hay quên? Bạn chỉ nhớ được dưới 3 số điện thoại của người quen ngoại trừ gia đình? Bạn không thể tìm được đường nếu không có ứng dụng định vị chỉ đường? Bạn đột nhiên không nhớ được thực đơn đã ăn ngày hôm qua? Bạn hiếm khi viết gì đó ra giấy? Nếu bạn mắc phải từ 2 triệu chứng này trở lên thì bạn có thể nghi ngờ rằng chính bạn đang mắc chứng chứng mất trí nhớ kỹ thuật số.
Vậy chứng mất trí nhớ kỹ thuật số là gì?
Chứng mất trí nhớ kỹ thuật số là hiện tượng trí nhớ và kỹ năng tính toán bị suy giảm nghiêm trọng do sử dụng quá nhiều và phụ thuộc quá mức vào các thiết bị kỹ thuật số. Chứng bệnh này còn được gọi là Youngzheimer - một từ mới được kết hợp giữa từ “young” (nghĩa là trẻ, người trẻ) và từ “Alzheimer”(nghĩa là hội chứng suy giảm trí nhớ). Chứng mất trí nhớ kỹ thuật số này xuất hiện rất nhiều ở giới trẻ - những người tiếp xúc thường xuyên và chủ yếu với các phương tiện điện tử.
Nguyên nhân của chứng mất trí nhớ kỹ thuật số và cốt lõi của vấn đề
Phải chăng chúng ta đã "dựa dẫm" quá nhiều về sự tiện lợi của các thiết bị số do sự phổ biến và kích hoạt của điện thoại thông minh? Nhiều người nói rằng họ không thể tưởng tượng ra một cuộc sống thiếu vắng điện thoại thông minh. Anh K (23 tuổi, sinh viên đại học) chia sẻ rằng: “Điện thoại là vật bất ly thân với mình. Gọi điện, nhắn tin, mạng xã hội, âm nhạc, video, hình ảnh, game, thậm chí cả ngân hàng nữa, chúng chiếm một phần lớn trong cuộc sống của mình”. Cứ như thế, các thiết bị kỹ thuật số đã ăn sâu vào cuộc sống hàng ngày của chúng ta và không còn đơn thuần chỉ là sự tiện lợi.
Chị L (38 tuổi, nội trợ) nhấn mạnh sự cần thiết của điện thoại thông minh: “Con tôi không có điện thoại nghịch là chúng không ăn. Phải bật video trên YouTube thì chúng mới chịu ăn”. Như vậy, độ tuổi khởi phát của chứng suy giảm trí nhớ kỹ thuật số ngày càng thấp trong thời đại mà đến trẻ em cũng sử dụng thiết bị điện tử.
Mọi người đã nhận thức được phần nào mức độ nghiêm trọng của chứng mất trí nhớ kỹ thuật số này. Theo kết quả của cuộc “Khảo sát Nhận thức về Chứng mất trí nhớ kỹ thuật số năm 2019” do EMBRAIN thực hiện dựa trên 1.000 đối tượng là nam giới và nữ giới từ 13 đến 59 tuổi trên toàn Hàn Quốc, cứ 2 người thì 1 người trả lời rằng họ mắc chứng mất trí nhớ kỹ thuật số. Hầu hết những người này đều nhận thức về chứng bệnh này rằng "Đây là một chứng bệnh nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa".
Các chuyên gia giải thích rằng nguyên nhân phổ biến nhất của chứng mất trí nhớ kỹ thuật số là do cơ chế lưu trữ ký ức của não bộ dần trở nên yếu đi vì mỗi khi cần thông tin, người ta thường không cố gắng nhớ lại thông tin được lưu trong não mà ngay lập tức sử dụng đến các thiết bị điện tử. Chứng bệnh này khác với bệnh sa sút trí tuệ não mạch và bệnh lẫn ở người già - những bệnh xảy ra do các tế bào trí nhớ ngắn hạn bị tiêu diệt do tổn thương não.
Chứng mất trí nhớ kỹ thuật số chỉ đơn giản là sự suy giảm khả năng ghi nhớ, vì vậy nó khác với chứng sa sút trí tuệ thông thường do tổn thương não. Do đó, chứng bệnh này không được phân loại thành một căn bệnh chính thức. Tuy nhiên, nếu trí nhớ bị suy giảm nghiêm trọng có thể dẫn đến các bệnh về não như rối loạn hoảng sợ và rối loạn cảm xúc. Và cũng không thể loại trừ khả năng phát triển các bệnh sa sút trí tuệ nói chung. Điều này đồng nghĩa với việc coi chứng mất trí nhớ kỹ thuật số đơn giản là một triệu chứng có thể xem là một suy nghĩ khá vô tâm và hời hợt.
Bệnh tật hay sự tiến hóa?
Có nhiều quan điểm khác nhau về chứng mất trí nhớ kỹ thuật số. Chủ yếu có hai lập trường: lập trường coi đây là một vấn đề xã hội nghiêm trọng và lập trường cho rằng đây chỉ là một hiện tượng tự nhiên. Mất trí nhớ kỹ thuật số không phải là một căn bệnh có thực, mà là một biểu hiện ẩn dụ. Do đó, không có câu trả lời rõ ràng nào cho từng lập trường. Tuy nhiên, xem xét sự khác biệt về lập trường sẽ giúp chúng ta tìm ra được biện pháp đối phó thông thái trong xã hội kỹ thuật số ngày nay.
Những người nhận định chứng mất trí nhớ kỹ thuật số là một vấn đề xã hội nghiêm trọng cho rằng chứng bệnh này ngược lại còn khiến cho công nghệ thoái bộ. Càng phụ thuộc vào công nghệ thì khả năng nhận thức cơ bản của con người càng giảm, từ đó sẽ gây cản trở hành vi sáng tạo của con người. Điều này như một cảnh báo về việc con người dần mất kiểm soát đối với công nghệ.
Trong khi đó những người nhận định chứng mất trí nhớ kỹ thuật số chỉ là một hiện tượng tự nhiên cho rằng đây là một hình thức tiến hóa tự nhiên của con người. Thay vì biến điều này thành một vấn đề nghiêm trọng, họ cho rằng nên tận dụng nó như một cơ hội để phát triển công nghệ và đóng góp vào sự phát triển của nền văn minh và tiến hóa của loài người. Nền văn minh sẽ không thể phát triển nếu sợ thay đổi. Những người này có cái nhìn lạc quan về tương lai của công nghệ.
Tự tạo kế hoạch ‘giải độc kỹ thuật số (digital detox) cho riêng mình
Các chuyên gia cho rằng điều quan trọng là chúng ta phải tạo nhiều kích thích cho não bộ thông qua lối sống sinh hoạt cân bằng. Những người nhận ra mức độ nghiêm trọng của chứng mất trí nhớ kỹ thuật số cố gắng thực hành giải độc kỹ thuật số theo cách riêng của họ. Giải độc kỹ thuật số là một thuật ngữ kết hợp giữa từ "kỹ thuật số" (digital) và "giải độc" (detox), khái niệm này nổi lên như một "đơn thuốc" cho chứng mất trí nhớ kỹ thuật số trên toàn thế giới. Nếu nhìn xung quanh, bạn có thể thực hiện việc giải độc kỹ thuật số từ những việc nhỏ nhặt.
Đầu tiên là tạo thói quen ghi nhớ tương tự. Anh P.(24 tuổi, sinh viên đại học) phụ thuộc vào các thiết bị kỹ thuật số đến mức không còn nhớ cách viết bằng tay. Nguyên nhân là do luôn sử dụng điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng khi có điều gì đó cần ghi chú. Anh ấy đã bắt đầu viết nhật ký bằng tay mỗi ngày để tránh xa các thiết bị kỹ thuật số. Ngoài ra, trong các giờ học nếu cần phải ghi chép thì anh cũng viết bằng giấy và bút chứ không dùng thiết bị điện tử. Anh còn viết cả thư tay cho người quen và dần dần luyện viết bằng tay trong cuộc sống hàng ngày. Anh ấy nói “Luyện ghi chép lại mới thấy việc ấy có cảm xúc và sức hút riêng nên trong tương lai, tôi sẽ luyện việc ghi chép tương tự này thành thói quen”.
Thứ hai là tạo ra sở thích của riêng mình. Chị H (23 tuổi, nhân viên văn phòng) cuối tuần nào cũng đến quán cà phê vẽ và thực hiện sở thích vẽ màu nước. Đây là một biện pháp đặc biệt mà cô ấy lựa chọn cho chính mình khi trước đó cô là người chỉ xem YouTube và Netflix trên điện thoại thông minh ở nhà vào mỗi cuối tuần. Cô ấy nói “Vì tạo ra một sở thích nên chắc chắn tôi ít tiếp xúc với các thiết bị điện tử hơn”. Ngoài ra, bạn có thể dễ dàng thực hiện sở thích của riêng mình, chẳng hạn như các câu đố thúc đẩy các hoạt động ghi nhớ và các bài tập thể dục nhịp điệu mà bạn có thể thực hiện mà không cần dùng nhiều sức lực.
Thứ ba là tạo thời gian trống không sử dụng điện thoại. Giảm thời gian sử dụng điện thoại thông minh là bước đầu tiên trong việc ngăn ngừa chứng mất trí nhớ kỹ thuật số. Ví dụ: không mang điện thoại thông minh của bạn lên giường, tắt thông báo ứng dụng, tắt mạng xã hội và sống không có điện thoại thông minh trong một ngày. Anh S (30 tuổi, nhân viên văn phòng) đã không sử dụng Facebook và Instagram cách đây một tháng. Bởi vì anh cảm thấy bản thân bị mắc kẹt trong mạng xã hội. Anh nói “Ban đầu tôi cảm thấy trống trải, nhưng thời gian trôi qua, bằng cách sử dụng thời gian dành cho mạng xã hội cho cuộc sống hàng ngày, chất lượng cuộc sống của tôi đã thay đổi vì mỗi ngày trôi qua đều có ý nghĩa hơn”. Bạn có thể duy trì mối quan hệ sâu sắc hơn bằng cách gặp gỡ mọi người trực tiếp thay vì gặp gỡ trên không gian ảo. Trên thực tế, các cuộc trò chuyện trực tiếp, chia sẻ cảm xúc và tâm trạng sẽ làm giảm căng thẳng trong não và thúc đẩy hoạt động của vùng hồi hải mã - vùng đảm nhận khả năng ghi nhớ.
Nguồn: TH&PL