Thị trường phim quốc tế đã nhiều lần diễn ra cuộc đua giữa thể loại huyền sử và lịch sử.
Chất liệu từ những sự kiện lịch sử, văn hoá luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà làm phim quốc tế bởi sự đồ sộ, bí ẩn và tính ly kỳ của nó. Tuy nhiên, việc lựa chọn giữa huyền sử hay lịch sử đã trở thành bài toán khó vì đích đến cuối của mỗi tác phẩm chính là truyền được cho khán giả.
Lịch sử "ăn khách" hơn huyền sử?
Xét về bản chất, lịch sử là những sự kiện, sự việc đã diễn ra trong quá khứ, bám sát theo yếu tố không gian và thời gian. Ngược lại huyền sử lại là câu chuyện có tính chất tưởng tượng, hoang đường hơn dựa trên những sự kiện, nhân vật có thật trong lịch sử như: Thánh Gióng, Lạc Long Quân,...
Nhưng những thể loại phim này cũng có nhiều cách hiểu và phân chia khác nhau ở các quốc gia, như tại Việt Nam phim lịch sử còn được biết đến như phim có đề tài chiến tranh Việt Nam, phim cổ trang,...còn Nhật Bản, Trung Quốc hay Hàn Quốc lại được gọi là thời đại kịch.
Nhìn chung lại, phim về huyền sử và lịch sử ngày nay phần lớn được khán giả biết đến qua thể loại như: giả tưởng lịch sử, kỳ ảo lịch sử, phiêu lưu và anh hùng dân gian. Như vậy, việc phân biệt một tác phẩm điện ảnh thuộc thể loại nào sẽ cần dựa trên nội dung là gì? Nếu viết tiếp cái kết cho một nhân vật lịch sử khác với những ghi chép thì có thể hiểu là huyền sử, hay viễn cảnh về góc khuất khác của một sự kiện lịch sử.
Như vậy, việc lựa chọn xây dựng bộ phim theo thể loại nào đều có nét độc đáo riêng và nhiều hướng phát triển. Nếu phim về lịch sử cần đầu tư nhiều vào kịch bản, phục trang hay từng chi tiết phải đúng với ghi chép trước đó thì huyền sử lại "phóng khoáng" hơn, cho phép các nhà làm phim sáng tạo nhiều hơn.
Những bộ phim thành công từ chất liệu quá khứ trên trường quốc tế
Trên thị trường quốc tế đã có rất nhiều cái tên thành công từ chất liệu quá khứ mang lên màn ảnh, đa số đều nhận được tán thưởng từ người xem bởi tính chân thực của nó. Có thể kể đến như Schindler's List, bộ phim được lấy bối cảnh chiến tranh thế giới thứ II, khi Phát xít Đức xâm chiếm Ba Lan và sát hại người Do Thái. Lúc này, Schindler vốn là doanh nhân kiêm đảng viên đảng Quốc xã Đức đã sử dụng tiếng nói và quyền lực để giải thoát cho người Do Thái.
Để làm được, ông đã lập danh sách hàng nghìn công nhân giá rẻ làm việc ở nhà máy mình trong đó chủ yếu là trẻ em, phụ nữ người Do Thái. Ông cũng là nhân vật có thật trong lịch sử tên Oskar Schindler, sau khi mất được chính người Do Thái mang về chôn cất ở quê hương Jerusalem. Bộ phim đã giúp đạo diễn Steven Spielberg giành 7 giải Oscar cho mình, gồm hạng mục Phim hay nhất năm.
Bên cạnh Schindler's List, đạo diễn Steven Spielberg còn có thêm Saving Private Ryan cũng lấy sự kiện có thật về chiến tranh thế giới II khi Mỹ và đồng minh đổ bộ vào Đại Tây Dương tấn công Phát xít Đức. Tại đây một nhóm lính được giao nhiệm vụ giải cứu binh nhì Ryan - người con cuối cùng trong gia đình liệt sĩ. Bộ phim sau đó cũng mang về 5 giải Oscar cho đạo diễn và trở thành phim điển hình nhất về chiến tranh.
Tiếp đến là những cái tên cũng trở thành huyền thoại trong thể loại phim lấy chất liệu từ lịch sử khác như: Gandhi (1982), Henry V (1989), Spartacus (1960), The King's Speech (2010),...Đa số đều tái hiện sự kiện chiến tranh hoặc bối cảnh leo thang căng thẳng ở giai đoạn bất ổn trong quá khứ.
Có thể thấy sự thành công của các phim về lịch sử trên thế giới đa số đều tập trung vào đề tài chiến tranh, phần vì đáp ứng được thị hiếu của khán giả luôn tò mò về những gì đã diễn ra trên sách vở.
Nguồn: TH&PL