Điện ảnh Việt Nam đang trên đà trở thành một trong những thị trường năng động nhất ở Đông Nam Á, khi tần suất ra phim, doanh thu phòng vé và các giải thưởng quốc tế đều tăng vọt.
Mới đây, phim tài liệu tuổi mới lớn Những đứa trẻ trong sương của Hà Lê Diễm đã làm nên lịch sử khi là phim tài liệu Việt Nam đầu tiên lọt vào vòng rút gọn 15 phim tài liệu xuất sắc Oscar 2023.
Cùng với đó, đạo diễn Phạm Thiên Ân cũng đã đoạt giải Camera d'Or tại Liên hoan phim Cannes với Bên trong vỏ kén vàng, đúng 30 năm sau khi đạo diễn người Pháp gốc Việt Trần Anh Hùng giành được giải thưởng tương tự với Mùi đu đủ xanh.
Sáu tháng đầu năm 2023 cũng chứng kiến doanh thu phòng vé tại Việt Nam tăng mạnh, đạt 23 triệu lượt xem, mức cao nhất từ trước tới nay. Tổng doanh thu ước tính trong 7 tháng đầu năm là 92,6 triệu USD (2,2 nghìn tỷ đồng), tăng 58,2% so với cùng kỳ năm ngoái.
Đáng chú ý là phần lớn doanh thu tới từ các phim trong nước sản xuất.
Bộ phim hài Nhà bà Nữ của Trấn Thành đã kiếm được tới 19,3 triệu USD (458,6 tỷ đồng), soán ngôi Bố già năm 2021 cũng do anh đạo diễn, trở thành phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại thời gian ở Việt Nam. Cùng với đó, bộ phim hài hành động Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh của Lý Hải cũng thu về 11,5 triệu USD (272,8 tỷ đồng), trở thành bộ phim có doanh thu cao thứ tư cho đến nay tại Việt Nam.
Ngoài ra, Siêu lừa gặp siêu lầy của Võ Thanh Hòa hay Chị chị em em 2 của Vũ Ngọc Đặng, đều phá vỡ mốc 100 tỷ đồng doanh thu. Trong năm 2023, những bom tấn của Hollywood đã tụt lại phía sau, khi Fast X chỉ có doanh thu khoảng 100 tỷ đồng.
Victor Vũ, đạo diễn của Hoa Vàng Trên Cỏ Xanh và Mắt Biếc, cho biết: "Trong khi nhiều thị trường điện ảnh tiếp tục gặp khó khăn sau đại dịch, Việt Nam đã đạt kỷ lục về doanh thu phòng vé trong năm nay. Điều thú vị nhất là phần lớn doanh thu phòng vé đều đến từ phim nội địa cho thấy nhu cầu của khán giả về phim Việt ngày càng tăng".
Sự đầu tư quan trọng từ Hàn Quốc
Mới chỉ 20 năm trước, Việt Nam mới bắt đầu cho phép làm phim tư nhân. Nhưng từ năm 2010 tới nay, mỗi năm doanh thu phòng vé Việt Nam đều tăng khoảng 10%, một con số rất khả quan. Công lớn phải kể sự đầu tư của các công ty Hàn Quốc như CJ ENM, Lotte Entertainment, khi làm số lượng rạp chiếu phim tăng vọt trước khi đầu tư sản xuất các sản phẩm trong nước.
CJ chính là bên đứng sau những Em Là Bà Nội Của Anh (2015) của Phan Gia Nhật Linh và Tháng Năm Rực Rỡ (2018) của Nguyễn Quang Dũng — hai bộ phim lần lượt được làm lại từ các tựa phim Hàn Quốc nổi tiếng Miss Granny và Sunny. Hãng cũng đã thành lập liên doanh CJ HK Entertainment với công ty nội địa HKFilm.
Lotte cũng đạt được thành công với các tác phẩm: Hai Phượng năm 2019 của Lê Văn Kiệt và Tiệc Trăng Máu của Nguyễn Quang Dũng, phiên bản làm lại trong nước từ bộ phim ăn khách Perfect Strangers của Ý, trong bối cảnh đại dịch năm 2020.
"Việt Nam đang đi theo con đường mà Hàn Quốc đã bước để trở thành cường quốc điện ảnh", theo Tổng giám đốc Lotte Entertainment Việt Nam, ông Lee Jin Sung. Ông dự đoán: "Việt Nam sẽ trở thành thị trường sản xuất nội dung mạnh nhất Đông Nam Á trong vòng 5 năm tới".
Cần vượt qua khẩu kiểm duyệt
Từ trước tới nay, kiểm duyệt vẫn là rào cản gây khó khăn đối với cả phim trong nước lẫn quốc tế, thậm chí luật điện ảnh Việt Nam còn khắt khe hơn nhiều.
Việt Nam vẫn có khá nhiều phim được quốc tế công nhận nhưng lại không được chiếu ở trong nước, có thể kể tới như Người truyền giống của Bùi Kim Quy. Phim đã từng đi dự liên hoan phim quốc tế Busan – Hàn Quốc, liên hoan phim Calcutta Ấn Độ, liên hoan phim quốc tế Rotterdam Hà Lan, v.v. và nhiều liên hoan phim quốc tế khác, bộ phim này cũng từng đoạt giải đạo diễn hình ảnh xuất sắc nhất tại liên hoan phim Đông Nam Á nhưng lại bị cấm chiếu ở Việt Nam.
Hay gần đây là Ròm của Trần Thanh Huy, bộ phim Việt đầu tiên giành giải thưởng New Currents tại Liên hoan phim quốc tế Busan 2019, đã bị cắt rất nhiều khi về tới các rạp trong nước. Hay thậm chí như Vợ ba của Ash Mayfair đã bị rút khỏi các rạp chiếu phim vì có cảnh nóng gây tranh cãi.
Điểm sáng trong năm 2023 là sau khi tham khảo ý kiến công chúng và Hiệp hội Điện ảnh, ban kiểm duyệt của Việt Nam cuối cùng đã từ bỏ cách kiểm duyệt cũ và áp dụng hệ thống xếp hạng với tài liệu tham khảo rõ ràng hơn.
Cần đầu tư từ chính phủ để vươn ra quốc tế
Bố già của Trấn Thành đã trở thành tựa phim đầu tiên do Việt Nam sản xuất vượt qua 1 triệu USD tại phòng vé Mỹ. "Trước đây, cứ vài năm lại có một hoặc hai phim Việt được phát hành ở Bắc Mỹ, nhưng giờ đây chúng tôi xem bốn đến sáu phim mỗi năm," Thiên A Phạm, nhà sáng lập công ty phân phối phim 3388 Films có trụ sở tại California, cho biết.
"Xu hướng này là một dấu hiệu tích cực cho thấy vẫn còn rất nhiều tiềm năng cho phim Việt. Sau khi chúng tôi phát hành 'Bố già' trên gần 50 rạp vào năm 2021 — nhiều nhất đối với một phim do Việt Nam sản xuất tính đến thời điểm đó — số lượng 50 rạp giờ đã trở thành tiêu chuẩn và con số sẽ chỉ tăng lên ở Bắc Mỹ", Thiên A Phạm nói thêm.
Tuy nhiên, Việt Nam vẫn còn thiếu một bộ phim thực sự đột phá để có thể thu hút đông đảo khán giả quốc tế chứ không chỉ riêng cộng đồng hải ngoại. Để làm được việc này, phim Việt Nam cần nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn của chính phủ và các công ty tài trợ.
Jeremy Segay, Tùy viên nghe nhìn của Đại sứ quán Pháp tại Hà Nội, cho biết: "Ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam hiện nay nhận được rất ít sự hỗ trợ từ chính phủ để tham gia vào các thị trường lớn, trong khi nhiều quốc gia trong khu vực ASEAN đã dành nhiều năm để tổ chức các gian hàng quốc gia và hỗ trợ các chuyên gia của họ tham gia các sự kiện quan trọng của ngành".
Nguồn: TH&PL