Sau doanh thu bết bát của Cậu Vàng, các nhà sản xuất phim nên có cái nhìn khác về quyền lực thật sự của khán giả.
Trước kia, việc tẩy chay một tác phẩm thường chỉ diễn ra nhỏ lẻ và không thật sự gây ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, với sự phát triển của mạng xã hội, các nhóm khán giả có thể dễ dàng kêu gọi cùng quay lưng với một bộ phim mà họ ghét. Cậu Vàng chính là ví dụ điển hình khi có doanh thu chỉ hơn hai tỷ sau nhiều ngày công chiếu cùng vô vàn chỉ trích. Đây có lẽ là bài học để nhiều nhà sản xuất nhìn lại chính mình trong tương lai.
Văn hóa tẩy chay là gì?
Văn hóa tẩy chay của Việt Nam có xuất phát từ cancel culture ở nước ngoài. Theo từ điển Cambridge, đây là cách cư xử của một nhóm người hoặc cộng đồng, thường là trên mạng xã hội, để ngừng ủng hộ ai đó bởi những phát ngôn và hành động gây phản cảm. Ví dụ điển hình là Taylor Swift từng bị tẩy chay mạnh mẽ vào năm 2016 sau lời tố sống giả tạo của Calvin Harris, Kim Kardashian và Kanye West.
Văn hóa tẩy chay (hay còn gọi là anti) đã xuất hiện ở nước ta từ nhiều năm trước nhưng không thật sự mạnh mẽ. Sơn Tùng M-TP từng hứng chịu vô vàn gạch đá từ cả khán giả lẫn người trong nghề vì các cáo buộc đạo nhái nhạc và phong cách của G-Dragon nhóm Big Bang. Nhưng bằng nhiều lý do, giọng ca gốc Thái Bình vẫn vươn lên vị trí hạng A trong làng nhạc Việt.
Trong thời gian gần đây, văn hóa tẩy chay bắt đầu được nhiều người hưởng ứng và trở thành phong trào, nổi bật nhất là việc Thủy Tiên với những lùm xùm trong việc làm từ thiện và Hương Giang vì "thích nói đạo lý". Hai nhóm anti của họ có đến hàng chục nghìn thành viên chỉ sau vài ngày được thành lập.
Sau đó, lần lượt Trấn Thành, Hari Won rồi Lâm Vỹ Dạ cũng có những hội nhóm anti riêng. Gần đây nhất là trường hợp của Khánh Vân bị chê là "bánh bèo" sau khi tham gia Sao nhập ngũ hay Binz và Châu Bùi cùng nhập "hội" bị một bộ phận khán giả tẩy chay.
Khi phim ảnh dính phải văn hóa tẩy chay
Ngay những ngày đầu công bố dự án, Cậu Vàng đã bị nhiều khán giả phản đối vì việc chọn giống chó Shiba vào vai chính. Nhiều người cho rằng nguyên tác Lão Hạc lấy bối cảnh cuộc sống cơ cực của nông dân Việt Nam do chính Nhật gây ra trước năm 1945. Do đó, việc chọn loại chó đặc trưng của xứ sở mặt trời mọc là trái khuấy.
Đáp lại khán giả, người quản lý trang Facebook của bộ phim lại có những phát ngôn miệt thị, công kích gây bức xúc. Tuy đã lên tiếng xin lỗi, Cậu Vàng chính thức bị tẩy chay. Đến ngày ra mắt, phim tiếp tục bị chê bai bởi phóng tác quá lố truyện ngắn của Nam Cao, biến lão Hạc (Viết Liên) thành thứ chính để nhường chỗ cho những màn đấu đá của nhà Bá Kiến (NSƯT Hữu Châu).
Trước Cậu Vàng, nhiều phim Việt khác cũng bị khán giả tẩy chay. Năm 2018, An Nguy và Kiều Minh Tuấn bất ngờ công bố yêu nhau trước thềm Chú ơi, đừng lấy mẹ con ra rạp. Cát Phượng cũng úp mở chuyện có rạn nứt với bạn trai kém tuổi. Song, cô bị tố đứng sau giật dây tạo scandal để quảng bá cho bộ phim.
Điều này dẫn tới cả Chú ơi, đừng lấy mẹ con và Hạnh phúc của mẹ (2019) đều bị tẩy chay. Danh tiếng của Cát Phượng, Kiều Minh Tuấn và An Nguy cũng bị ảnh hưởng suốt một thời gian dài. Vu quy đại náo (2019) cũng là một trường hợp bị tẩy chay vì diễn viên. Trong phim, Lâm Vinh Hải vào vai một gã đàn ông phụ bạc ngoại tình với nhân vật do Linh Chi thủ vai.
Đáng nói là ở ngoài đời, Linh Chi cũng bị cho là kẻ thứ ba khiến Lâm Vinh Hải li dị vợ. Đồng thời, chàng vũ công cũng bị lên án vì không chịu chu cấp cho con. Từ đây, Vu quy đại náo cũng bị đông đảo người xem tẩy chay vì cho rằng cố tình câu khách bằng tình tiết gây tranh cãi về đời tư diễn viên.
Ngay trước ngày lên sóng, Phượng khấu (2020) bị tẩy chay vì có sự góp mặt của Diễm My 9x. Trước đó, cô có những phát ngôn không vừa lòng cộng đồng mạng về sự việc của Trương Thế Vinh và một nhãn hàng. Sau quá nhiều sức ép, nhà sản xuất đành phải thay thế Diễm My 9x bằng một cái tên khác. Ngôi nhà bươm bướm cũng là một trường hợp bị tẩy chay nhưng là do Noo Phước Thịnh tố đoàn phim dùng nhạc không xin phép.
Sắp tới đây, Trạng Tí (2021) là đối tượng tiếp theo bị cư dân mạng tẩy chay. Lý do đến từ việc Ngô Thanh Vân bắt tay thực hiện phim và ngó lơ vụ kiện giữa Phan Thị và tác giả Lê Linh chưa đi đến hồi kết. Đồng thời, fan của Thần đồng đất Việt cũng cho rằng phim đã phá nát nguyên tác truyện tranh khi thay đổi nhân vật và thêm vào quá nhiều yếu tố kì ảo.
Các hãng phim cần lắng nghe khán giả hơn
Điểm chung của những bộ phim bị khán giả tẩy chay chính là doanh thu vô cùng thảm hại. Nhà sản xuất Dung Bình Dương báo lỗ đến 18 tỷ sau Chú ơi, đừng lấy mẹ con. Hạnh phúc của mẹ cũng chỉ thu về 3,8 tỷ sau 20 ngày công chiếu. Ra mắt cùng thời điểm, Vu quy đại náo bị Hai Phượng (2019) bỏ xa và cán đích với gần 30 tỷ dù chất lượng ở mức ổn.
Cậu Vàng là trường hợp khá thê thảm khi có doanh thu chỉ hơn 2 tỷ đồng sau tuần đầu công chiếu. Có thể thấy rằng khán giả nay không chỉ "gõ phím" như xưa mà có hành động cụ thể đối với những bộ phim bị lên án. Đã qua rồi cái thời người hâm mộ có gì xem nấy khi quá ít tác phẩm ra rạp.
Nhờ mạng xã hội, họ dễ dàng kêu gọi "đồng đội" cùng tẩy chay. Số lượng đông đảo giúp họ nhanh chóng trù dập những ý kiến trái ngược và khiến những người trung lập lung lay. Song, các nhà sản xuất ở Việt Nam dường như chưa để ý đến tiếng nói của các "thượng đế" như các đồng nghiệp tại Hollywood.
Cuối tháng 4/2019, Sonic the Hedgehog tung trailer đầu tiên và bị fan chê tơi tả vì tạo hình nhân vật xấu xí. Hãng Paramount quyết định nghe theo những lời phê bình và dời lịch chiếu vài tháng để chỉnh sửa. Bộ phim sau đó càn quét các phòng vé và thu về hơn 300 triệu USD, trở thành một trong những tác phẩm chuyển thể từ trò chơi ăn khách nhất mọi thời đại.
Trong khi đó, Cats (2019) lại "cố đấm ăn xôi" khi vẫn ra mắt dù bị lên án vì tạo hình tệ hại. Phim có doanh thu rơi vào hàng thảm họa. Hãng Universal buộc phải rút phim khỏi rạp để nhường chỗ cho phiên bản đã chỉnh sửa. Song, hành động chậm trễ này cũng không cứu được quả "bom xịt" lỗ hơn 100 triệu USD.
Nếu như nhà sản xuất chọn nghe lời khán giả như Sonic the Hedgehog thay vì "lì lợm" như Cats, liệu Cậu Vàng có thoát khỏi số phận hẩm hiu? Trên thực tế, khán giả chính là những người trực tiếp trả tiền cho bộ phim. Với việc có quá nhiều phim Hollywood lẫn Việt Nam ra rạp trong cùng một tuần, người xem rõ ràng có quyền lựa chọn thứ gì tốt nhất với mình.
Nói đi cũng phải nói lại, người xem cũng cần có chính kiến riêng và tẩy chay một cách có văn hóa, hợp lý chứ không phải chỉ nghe theo người khác mà chì chiết tác phẩm mà không tìm hiểu kỹ. Nói cho cùng, một bộ phim là công sức của rất nhiều người nên cũng đừng chỉ vì một vài cá nhân mà "con sâu làm rầu nồi canh".
Nguồn: TH&PL