Để xóa bỏ mọi hoài nghi về trào lưu "sớm nở tối tàn" của dòng nhạc Rap tại thị trường Việt Nam thời gian qua, chúng ta cần nghiêm túc nhìn nhận lại những gì Rap Việt đã tạo dựng được và có sức ảnh hưởng đến địa hạt giải trí lâu dài như thế nào?
Rực rỡ, bùng nổ và thời thượng - phải nói rằng đây chính xác là những gì mà người yêu nhạc Rap tại Việt Nam đang tận hưởng. 2020 quả là một năm ngoạn mục và đầy cảm hứng của Rap. Sau hơn 20 năm xuất hiện và bền bỉ nỗ lực để có được sự công nhận từ khán giả, cuối cùng bộ môn xuất thân từ đường phố này cũng gặt hái được thành quả xứng đáng như ngày hôm nay. Và hành trình này không thể nào rực rỡ được đến thế nếu thiếu đi sự góp mặt của chương trình Rap Việt.
Có thể xem Rap Việt là một cú "hook" quan trọng, một "điểm chuyển mình" ấn tượng góp phần không nhỏ vào sự thành công của rap Việt tại thời điểm hiện tại. Không chỉ thiết lập kỷ lục chương trình truyền hình được nhiều người xem cùng lúc nhất khi tập chung kết được livestream trên YouTube mà hậu chương trình, sức nóng của Rap Việt vẫn tiếp tục lan tỏa.
Người ta đang dần thấy sự phủ sóng mạnh mẽ trên mặt trận thương mại và giải trí của dàn rapper trẻ. Đặt một góc nhìn toàn cảnh hơn, có thể nói Rap Việt hội tụ đủ yếu tố thành công để trở thành một "case study" tiêu biểu, mang đến nhiều bài học dành cho nhà sản xuất gameshow Việt về sau.
#RAPVERTISING - Đã đến lúc Rap có thể kiếm ra tiền
"Rapvertising" - một từ nói đùa của cư dân mạng và của cả những người làm quảng cáo lẫn các nhãn hàng, được ghép từ 2 từ rap và advertising (quảng cáo), đã phần nào phản ánh được sự phổ biến của nhạc Rap trong thị trường quảng cáo.
Điểm danh một loạt những MV thương mại gần đây, hẳn phải 9/10 MV có sự góp mặt của các rapper "xuất xưởng" từ "lò" Rap Việt: Em Là Châu Báu - MCK, Tlinh (PNJ), What The Bank - Lăng LD (MyVIB), Mlem Mlem - MIN, JustaTee, Yuno Bigboi (Chin Su), Ai Đưa Em Về - Orange, JBee7 (BeGroup), Dương Quá Căng - Hydra, Nul (Juno), Rằm Tháng Tám - R.Tee (Liên Minh Huyền Thoại),... Một danh sách dài đếm không hết! Ảnh hưởng thương mại của Rap quá rõ ràng, bởi hiện giờ đi đâu cũng thấy các thương hiệu đưa Rap vào quảng cáo của mình.
Trước đây cả thị trường giải trí là Ballad, Pop/ Ballad - nơi những MV drama sầu bi được ưa chuộng, còn Rap như một thể loại âm nhạc "đứng ngoài lề". Rap tại Việt Nam không có khán giả, chỉ gói gọn trong vòng tròn những người "chơi hệ Rap" là các rapper.
Câu chuyện thường thấy nhất, tới nỗi còn được xem là hiển nhiên của các rapper, là câu chuyện nếu đã quyết định theo đuổi nhạc Rap, hãy chuẩn bị tâm lý rằng sẽ không kiếm được tiền bằng nghề này. Thế nhưng "cấu trúc" bây giờ đã thay đổi khi Rap/ Hip-hop bắt đầu lên ngôi.
Những nhân tố trẻ xuất hiện nhiều hơn và được đón nhận ở mọi nơi. Điều này dẫn đến một kết quả vô cùng dễ hiểu, đó là các nhãn hàng trẻ trung cũng tìm đến Rap vì người nghe Rap là đối tượng khách hàng của họ.
Đặc biệt với "một năm quảng cáo buồn" vì Covid-19 khi phải cắt giảm ngân sách, các thương hiệu cần một giải pháp quảng cáo an toàn, đảm bảo lượt view, thì năm 2020, những thứ liên quan đến rap luôn là phương án "một phát ăn ngay" cả về chỉ số view lẫn nhận diện thương hiệu trên toàn diện thị trường.
Chỉ mới gần đây, ngay trước khi làn sóng Rap đổ bộ, nhiều nghệ sĩ Vpop còn phải tính toán, đầu tư làm MV ca nhạc dài như một phim ngắn, nhiều drama và plot twist đủ cả,... để đạt được Top 1 Trending YouTube. Thế mà Rap đã làm thay đổi cuộc chơi nhanh chóng sau đó.
Cụ thể là chương trình Rap Việt, chỉ với những bản Rap được trình bày trên sân khấu một chương trình âm nhạc lại có thể đạt được thành tích tương tự một MV "tiền tỷ". Trong suốt 16 tập phát sóng, kênh YouTube chính thức của Rap Việt tổng cộng thu về hơn 235 triệu lượt xem, cùng thành tích "leo" Top 1 Trending tuyệt đối 16/16 tập.
Chưa dừng lại tại đó, 1.121 triệu là số người xem trực tuyến ngay thời điểm Chung kết Rap Việt diễn ra. Con số này giúp Rap Việt phá kỷ lục lượng người xem trực tiếp trên YouTube, tính riêng tại Việt Nam. Thành tích này có ý nghĩa theo rất nhiều mặt, là minh chứng cho phép cộng hưởng từ sự yêu mến Hip-hop của Gen Z - đối tượng khán giả chủ yếu, lẫn cú gật đầu từ bộ phận công chúng trải dài trên mọi lứa tuổi ngành nghề - khi sự hài hước, gần gũi của dàn huấn luyện viên, thí sinh và MC Rap Việt là yếu tố thuyết phục họ.
Chỉ số 1.121 triệu CCU (Concurrent Users - số người online, hoạt động trên web cùng một thời điểm) là con số đáng mơ ước của bất cứ nhà nghiên cứu hành vi truyền thông lớn nào trên thế giới, vậy nên kỷ lục này của Rap Việt không chỉ dừng lại ở một con số kỷ lục "vô tri vô giác", mà nó mang giá trị gấp nhiều lần hơn thế, vì là con số "nói" rằng những người làm nên chương trình này thực sự thấu hiểu khán giả của họ.
Nhưng đó mới chỉ là YouTube - sân chơi vẫn đang bị cho là nhập nhằng giữa giá trị thật và ảo của sức hút. Ở "bảng đấu" chính của âm nhạc - bảng xếp hạng, "đội quân" Rap Việt cũng chứng minh mình là "hàng thật - giá thật" khi sở hữu lượt stream nhiều thứ 2 tại Việt Nam - những chỉ số mà người dùng phải trả tiền để tận hưởng dịch vụ.
Những thành tích nổi bật có thể kể tới như Người Ấy Là Ai (16 Typh) đạt hạng 1 bảng xếp hạng Top 50 Viral Song của Spotify, hay Rap Việt sở hữu 3 ca khúc lọt Top 10 của Top 100 bài hát được nghe nhiều nhất iTunes Việt Nam (tính theo tuần). Hơn nữa, có khoảng 100.000 lượt tìm kiếm từ khoá "Rap Việt Chung Kết" trước thềm Chung kết diễn ra, giúp từ khoá "Rap Việt" leo thẳng lên Top 1 tìm kiếm của Google.
Sẽ không ngoa khi gọi đây là một chuỗi thành tích vô tiền khoáng hậu mà đội ngũ chương trình Rap Việt đã tạo dựng được trong 3 tháng chương trình lên sóng. Rap Việt tạo ra một thế hệ nghệ sĩ mới cho thị trường: mới về âm nhạc, tên tuổi, hình ảnh, phong cách và mới luôn cả đối tượng khán giả.
Theo lời rapper Suboi - cũng là một trong 4 huấn luận viên của Rap Việt - trong một phỏng vấn gầy đây, cô nghĩ rằng sự đón nhận đông đảo dành cho nhạc Rap xuất phát từ đối tượng khán giả trẻ, bởi hiện tại dân số Việt Nam hơn 50% là dưới 35 tuổi. Gen Z nghe nhiều nhạc Rap bởi thể loại này đồng điệu với họ, chia sẻ được nhiều tâm tư, suy nghĩ.
Sức ảnh hưởng trên diện rộng về mặt thương mại của chương trình này còn đến từ chiến lược bài bản của nhà sản xuất. Theo dõi Rap Việt, khán giả có thể quan sát được một lộ trình bài bản lần đầu tiên có trong một show truyền hình của Việt Nam: khởi đầu là chương trình tìm kiếm tài năng âm nhạc, sau đó là chiến lược kinh doanh merchandise áo, nón,...
Khi tên tuổi của huấn luyện viên lẫn thí sinh trở nên cực hot, và tiếp tục rộng đường đi đến một live concert - điều mà hầu như nghệ sĩ nào tại Việt Nam cũng đang mơ ước và cố gắng thực hiện.
TV Show Việt Nam
Nhìn lại quá trình này, có thể thấy một thay đổi gần như khủng khiếp của Rap Việt so với vòng đời một cuộc thi tuyển chọn tài năng thực tế. Bình thường, với một cuộc thi tuyển chọn tài năng, dù có sức hút mãnh liệt như thời kỳ hoàng kim của The Voice, Vietnam Idol, thì sau đêm đăng quang, người chiến thắng và những thí sinh nổi bật trong cuộc thi cũng cần từ 2-3 năm để chính thức bước chân vào trận địa với các ngôi sao thực tế trên thị trường.
VieZone
Còn nhìn lại Rap Việt, chúng ta thấy tất cả thí sinh đã thành danh ngay trước cả khi MC thông báo kết thúc mùa 1. Đây là một cú thay đổi gần như làm sốc thị trường, đặt ra một tiêu chuẩn mới cao hơn cho những cuộc thi tuyển chọn tài năng thời đại mới.
Thành công đột phá của Rap Việt - gợi mở những bài học đắt giá cho nhiều nhà sản xuất gameshow Việt Nam
Có thể bài học lớn nhất mà những người sản xuất chương trình cần học hỏi từ Rap Việt chính là chọn "đúng" người dẫn chương trình phù hợp. Trấn Thành thành công ở Rap Việt, và Rap Việt thành công không phải vì chọn MC số 1 thị trường nên mặc nhiên nó là số 1.
Không thiếu những chương trình Trấn Thành cầm trịch nhưng vẫn không thành công như mong muốn. Lý giải cho thành công này khá đơn giản, bởi đội ngũ Rap Việt hiểu được Trấn Thành đang cần một cảm giác mới mẻ để nam MC khai phá thêm cột mốc mới trong sự nghiệp, và vô tình, Rap Việt cũng đang cần một cầu nối đại diện cho đại chúng để liên kết dòng nhạc kén người nghe này với số đông khán giả. Trấn Thành và Rap Việt gặp nhau vừa là duyên, vừa là chiến thuật thông minh của cả một ê-kíp hàng khủng nhất thị trường sản xuất truyền hình hiện nay.
Trấn Thành tại vị trí MC của Rap Việt, từ đầu là được cư dân mạng cho là một quyết định sai lầm của nhà sản xuất, nhưng đến cuối cùng tất cả khán giả đều "vỡ" ra mà công nhận: lựa chọn Trấn Thành là một nước đi không thể đúng hơn vì quá thông minh!
Để Trấn Thành dẫn dắt chương trình cho thấy một "tính toán" có tầm nhìn của nhà sản xuất trong việc lựa chọn đối tượng tiếp nhận nhạc Rap: nhà sản xuất muốn "đánh" thẳng lên đại chúng! Điều này là tiên quyết làm nên thành công ngoạn mục của nhạc Rap trong năm 2020: khi tệp khán giả được nới rộng, có nhiều khán giả lắng nghe và đón nhận, Rap mới thắng mạnh đến thế.
Khán giả đã không ngờ rằng, chính sự hài hước, duyên dáng vốn có của một diễn viên hài cuối cùng lại là chìa khóa hiệu quả để biến những nét lạ lẫm của Rap/ Hip-hop trở nên gần gũi và kết nối với đại chúng hơn.
Bên cạnh đó, không thể phủ nhận xuyên suốt hành trình Rap Việt, MC Trấn Thành đã không ít lần tạo nên những tranh cãi, tuy thế, đến cuối cùng, những tranh cãi ấy đều trực tiếp gia tăng sức nóng cho chương trình.
Sự bài bản, chỉn chu "trọn gói" trong khâu sản xuất là bài học tiếp theo không thể không bàn tới. Lần lượt điểm qua, chúng ta có sự bài bản trong phát hành: khung giờ vàng trên truyền hình, chiếu trực tiếp ở YouTube, cho tới việc đăng tải lên ứng dụng; bài bản từ những MV lyrics được đầu tư để ra mắt ngay sau phiên bản trình diễn của các thí sinh.
Chưa hết, Rap Việt khéo léo duy trì được độ bàn tán, sự theo dõi của khán giả bằng chuỗi video hậu trường, trailer,... chỉn chu mà lại không kém phần hài hước. Bằng cách này, Rap Việt "chiếm sóng" trong tâm trí khán giả suốt cả tuần, khiến mọi người hào hứng và mong chờ tập phát sóng tiếp theo.
Hơn 1 tỷ 3 lượt người xem cho tổng cộng 16 tập phát sóng cùng những clip hé lộ hậu trường là một con số biết nói khi phản ánh được độ hot "cấp số nhân" của một chương trình tìm kiếm tài năng.
Về mặt âm nhạc, được bảo trợ bởi Warner Music Vietnam, các bản audio ca khúc từ chương trình được phát hành đầy đủ trên các nền tảng nhạc số như Spotify, iTunes,... đã tối ưu hóa trải nghiệm của khán giả, để Rap len lỏi vào đời sống đại chúng nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Tưởng chừng như chiến lược của Rap Việt đã được "cân đo đong đếm" đến từng chi tiết nhỏ nhất, để đến khi lên sóng, chỉ cần khán giả cần Rap Việt ở đâu là đã thấy Rap Việt có mặt ở đó… chờ sẵn! Một chương trình được đầu tư kỹ lưỡng đến mức độ như thế nếu không thành công có lẽ cũng... uổng.
Nhìn sang sự bùng nổ của Rap/ Hip-hop tại làng nhạc Hàn với Show Me The Money, có thể thấy việc phát hành nhạc số thực sự quan trọng, không thể bỏ qua. Show Me The Money được mệnh danh là "lò sản xuất hit" của Kpop khi lần lượt các bản nhạc từ chương trình đều đạt được nhiều thứ hạng cao và các thành tích khó nhằn như Perfect-all-kill.
Chính thành công này đã giúp Rap gây bão thị trường nhạc Hàn, và Kpop không còn là thế giới độc tôn của riêng idol nữa. Điều này có phần tương tự với thành công của Rap Việt. Làn sóng rapper trẻ đã đưa đến cả một đế chế mới để Vpop không còn là cuộc chơi của những nghệ sĩ mainstream gạo cội.
Biết cách đón đầu nguồn năng lượng trẻ cũng là một điểm đáng học hỏi dành cho những người sản xuất chương trình tại Việt Nam.
Tạm kết: Rap Việt - làn sóng làm thay đổi cấu trúc nền giải trí Việt
Công chúng đang sống trong thời điểm đỉnh cao của làn sóng Rap. Đây là lúc Rap phát triển cực thịnh và thăng hoa tại Việt Nam. Tuy vậy, Rap sẽ không là một trào lưu nhanh nở chóng tàn của Vpop, mà đây chỉ mới là khởi điểm cho con đường làm nghệ thuật chân chính của thêm nhiều thế hệ rapper về sau.
Nhiều năm trước, các rapper chỉ được xem là người chuyên góp giọng cho ca sĩ, còn hiện tại, họ đã có chỗ đứng riêng, đã được nhìn nhận là một nghệ sĩ bình đẳng với bất kỳ ca sĩ mainstream nào. Đó là thay đổi lớn nhất của Rap cho tới hiện tại, và sẽ là đòn bẩy cho Rap/ Hip-hop, cho các rapper tiếp tục cống hiến cho nền văn hóa - nghệ thuật nước nhà.
Âm nhạc Việt Nam những năm gần đây có rất nhiều khởi sắc trong chất lượng. Từ tư duy âm nhạc hiện đại, tiếp cận được dòng chảy thế giới, lẫn ngày càng định hình được bản sắc riêng của nghệ sĩ Việt, cho tới sự chắc tay trong cách tổ chức, đồng hành cùng nghệ sĩ từ phía ê-kíp sản xuất, khán giả Việt Nam hoàn toàn có quyền hy vọng cấu trúc nền giải trí Việt sẽ còn phát triển hơn nữa.
Nghệ thuật dẫu có tính tuần hoàn, nhưng là một dòng chảy tiếp nối, trong tương lai, thế hệ nghệ sĩ trẻ kế cận sẽ là thế hệ đại diện đưa âm nhạc Việt bước ra sân chơi thế giới bằng một năng lượng mạnh mẽ hơn.
Nguồn: TH&PL